چکیده: امروزه شیرابه خروجی از محل دفن و مدیریت آن به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات محیطی مرتبط با محل های دفن زباله شناخته شده است. ترکیب زباله ها با نوع زباله، زمان تجزیه آن و تغییرات اقلیمی متغیر می باشد. ترکیب شیرابه و آلاینده های موجود در زباله ها که از آن خارج می گردد، غالباً به حجم آب نفوذ یافته به محل دفن بستگی دارد. از طرفی فرآیندهای طبیعی که در محل دفن اتفاق می افتد مستقیماً در ترکیب شیرابه آن مؤثر است. مطالعات مختلف نشان می دهد که با ورود شیرابه به آب های سطحی و یا زیرزمینی و در نهایت ورود آن به داخل خاک مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی زیادی را برای انسان و جانوران ایجاد می کند. از آن جا که در کشورهای در حال توسعه، حجم بالایی از زباله ها را مواد فسادپذیر تشکیل می دهد، بنابراین شیرابه ناشی از تجزیه این مواد و همچنین اختلاط آن با نزولات جوی در هر منطقه می تواند خطر بزرگی برای منابع آب و خاک موجود در منطقه باشد. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، در این تحقیق سعی شده تأثیر آلاینده های موجود در شیرابه ناشی از محل دفن زباله های شهرستان آمل بر آب و خاک مناطق پایین دست بررسی گردد. منطقه دفن زباله شهرستان آمل در کیلومتر 28 جاده هراز در منطقه عمارت به وسعت 16 هکتار و ارتفاع 570 متری از سطح دریا واقع می باشد. روزانه حدود 295 تن زباله از شهرهای آمل و بخش هایی از محمودآباد و سرخرود پس از تفکیک جزئی در منطقه دپوی موقت به این محل انتقال داده می شود. شیرابه حاصل از دفع زباله در گودال های اطراف به صورت حوضچه ای تجمع یافته است و یا بعضاً از طریق زهکش ها و خلل و فرج های واقع در سازند خاک به جریان رودخانه هراز می پیوندد. در این تحقیق در فصول خشک و مرطوب نمونه هایی از بخش های مختلف جریان شیرابه و آب های سطحی اطراف محل دفن و خاک مناطق بالا دست(به عنوان شاهد) و پایین دست برداشت شد و کیفیت شیمیایی و غلظت برخی فلزات سنگین درخاک، آب و شیرابه مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. سپس نمودارهای مقایسه ای فاکتورهای اندازه گیری شده نمونه ها با شاهد(برای خاک) و مقایسه فصول مختلف نمونه برداری و استاندارهای جهانی (برای آب و شیرابه) انجام پذیرفت. نتایج حاصل نشان داد که محل دفن در فاز متانوژنیک قرار دارد و شیرابه حاصل از محل دفن از نظر کلیه پارامترهای تعیین شده به استثنای فلزات سنگین آلودگی شدیدی دارد و غلظت اکثر عناصر و آلاینده های موجود در شیرابه فصل خشک بیش از فصل مرطوب می باشد. آزمایشات همچنین نشان داد که غلظت اکثر پارامترهای نمونه های آب نیز در فصل خشک بیش از فصل مرطوب بوده که با ترکیب شیرابه نیز هماهنگ است ولی غلظت آلاینده ها در نمونه های آب به جز آمونیوم و BOD5 بیش از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی نبوده است. بررسی های موجود همچنین حاکی از تأثیر شیرابه بر تجمع برخی عناصر و تغییر در برخی ویژگی-های خاک منطقه دفن می باشد.