چکیده: استفاده از توانایی ذاتی گیاهان لگوم در تثبیت نیتروژن هوا به وسیله ی همزیستی با باکتری های ریزوبیوم، ابزاری جالب جهت تأمین نیتروژن مورد نیاز گیاهان و کاهش خطرات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی می باشد. ساکارز و مولیبدن از آن دسته موادی هستند که می توانند با تأثیر بر رابطه همزیستی راندمان تثبیت نیتروژن را افزایش دهند. جهت بررسی این موضوع، آزمایشی روی گیاه سویا در سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. تیمارها شامل محلول پاشی ساکارز در سه سطح (صفر، 15 و 30 گرم در لیتر)، محلول پاشی مولیبدن در سه سطح (صفر، 0.03 و 0.06 گرم در لیتر) و باکتری ریزوبیوم در دو سطح (عدم تلقیح و تلقیح) بودند. که به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. بذور قبل از کشت با باکتری تلقیح شدند و محلول پاشی نیز یک بار و در زمان گلدهی صورت گرفت. نتایج نشان داد که تلقیح بذر با باکتری ریزوبیوم پیش از کاشت بر تمامی صفات زراعی و مورفولوژیک مورد بررسی تأثیر معنی داری داشت و آن ها را بهبود بخشید. به طور مشخص تلقیح سبب افزایش درصد و عملکرد پروتئین دانه شد. محلول پاشی ساکارز بر تجمع ماده خشک، بسیاری از صفات زراعی، عملکرد و صفات فیزیولوژیکی مؤثر واقع شد. این تیمار موجب افزایش پایداری غشاء شد و قند محلول و عملکرد روغن دانه را به ترتیب 9.12 و 19.81 درصد بهبود داد. محلول پاشی مولیبدن نیز به طور معنی داری عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک مانند کلروفیل ها و کاروتنوئید را افزایش داد. کاربرد این ماده توانست مقدار عناصر مولیبدن، آهن و نیتروژن را در برگ گیاه افزایش دهد. از بین اثرات متقابل، برهم کنش تلقیح بذر به همراه محلول پاشی مولیبدن با غلظت 0.06 گرم در لیتر بر صفات بیشتری اثرگذار بود. بررسی اثر متقابل ساکارز و مولیبدن نیز نشان داد که محلول پاشی 30 گرم در لیتر ساکارز همراه با 0.06 گرم در لیتر مولیبدن در اکثر صفات مفیدتر واقع شد. در نهایت، تلقیح بذر قبل از کاشت و انجام محلول پاشی با بالاترین غلظت ساکارز و مولیبدن موجب بهبود خصوصیات کمی و کیفی در گیاه سویا شد