چکیده: در مطالعه حاضر، تعداد 22 ژنوتیپ کنجد (Sesamum indicum L.) جمع آوری شده از کشورهای آسیایی مختلف مانند چین، هند، پاکستان، عراق و ایران توسط 15 آغازگر از نشانگر EST-SSR و نیز 10 صفت زراعیـ مورفولوژیک و 10 صفت مرتبط با خصوصیات کیفی دانه برای بررسی تنوع ژنتیکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای با نرم افزار NTSYSpc2.10 و الگوریتم UPGMA برای میانگین داده های استاندارد شده صفات زراعی و کیفی و ماتریس صفر و یک داده های مولکولی انجام شد. دندروگرام حاصل از داده های زراعی، ژنوتیپ ها را به 6 گروه تقسیم نمود. همچنین ژنوتیپ ها از نظر خصوصیات کیفی دانه در 3 گروه جداگانه تقسیم بندی گردیدند. در بخش مولکولی، در مجموع 48 آلل توسط آغازگرهای مورد استفاده با متوسط 1 تا 6 آلل در هر مکان ژنی تولید شد. 14 آغازگر از 15 آغازگر مورد استفاده در واکنش PCR، 93.33 درصد چندشکلی نشان دادند. میانگین اندازه آلل ها از 190 تا 750 جفت باز متغیر بود. دندروگرام حاصل از تجزیه داده های مولکولی، ژنوتیپ های مورد آزمایش را به پنج گروه تقسیم بندی کرد. ضریب تشابه ژنتیکی محاسبه شده توسط روش تطابق ساده، طیفی از 0.510 تا 0.918 را نشان داد. کمترین میزان شباهت ژنتیکی بین ژنوتیپ های پاکستان و چینی و بیشترین میزان شباهت بین ژنوتیپ های پنجاب 89 و TN234 بود. آغازگر ZM-45 از بیشترین مقدار شاخص SI برخوردار بود. بیشترین مقدار هتروزیگوسیتی مورد انتظار با میزان 0.67 و نیز بیشترین آلل های مؤثر (Ne) با میزان 2.90 به آغازگر SEM-434 تعلق داشت. نظر به تنوع بالای ژنوتیپ های مورد آزمایش از لحاظ خصوصیات زراعی- مورفولوژیک، کیفی و مولکولی، توصیه می شود استراتژی های اصلاحی در جهت بهره برداری از این تنوع صورت پذیرد.