چکیده: در این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گردو در شهرستان آزادشهر، ۱۰۲ ژنوتیپ گردو از چهار منطقه (سید آباد، رودبار، وامنان و کاشیدار) با 30 ویژگی مرفولوژیکی (طول میوه، قطر میوه، طول برگ و...) ارزیابی مقدماتی شدند. نتایج آنالیز تشریحی صفات نشان داد که ژنوتیپ های این منطقه از لحاظ درصد مغز میوه، وزن مغز و میوه، رنگ مغز و آسان جدا شدن مغز از میوه تنوع بالایی دارند. ژنوتیپ Ka17 و Va31 دارای بیش ترین میانگین وزن میوه (79/19 گرم)، ژنوتیپ Va31 دارای بیش ترین وزن مغز (4/9 گرم) و ژنوتیپ ROOD4 و Va34 برای صفت آسان جدا شدن مغز از میوه (خیلی آسان) و مطلوب بودن طعم میوه شاخص بودند. در آنالیز خوشه بندی بر اساس داده های مرفولوژیکی، ژنوتیپ ها در ناحیه 5/12 از25 به چهار دسته تقسیم شدند. توده-های جغرافیایی در این خوشه بندی تا حد زیادی در دسته های جداگانه قرار گرفتند. بعد از بررسی تنوع مرفولوژیکی توده های مورد پژوهش 39 ژنوتیپ از بین ژنوتیپ ها به عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند و تنوع ژنتیکی آن ها با استفاده از ده نشانگر ریزماهواره بررسی گردید. این نشانگر ها در مجموع توانستد 74 آلل پلی مورفیسم را با اندازه های بین 104 تا 267 جفت باز شناسایی کنند. تعداد آلل ها در هر جایگاه ژنی از 3 تا11 آلل با میانگین4/7 آلل متغیر بود. کم ترین تعداد آلل مشاهده شده مربوط به مکان ژنی WGA005 (3 آلل) و بیش ترین تعداد آلل مشاهده شده مربوط به مکان ژنی WGA054 (11آلل) بود. تعداد آلل های موثر در مکان های ژنی در محدوده 026/2 تا 974/8 با میانگین 08/5 بود. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای توده ها؛ توده های مورد بررسی را به دو گروه تقسیم کرد که گروه اول شامل توده سیدآباد و گروه دوم شامل توده های رودبار، وامنان و کاشیدار بودند. از تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های گردو هفت گروه حاصل شد. تمام ژنوتیپ های جمع-آوری شده از منطقه سیدآباد در گروه یک قرار گرفتند و مابقی ژنوتیپ ها در سایر گروه ها پراکنده شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع ژنتیکی خوبی در ژنوتیپ های گردوی این منطقه وجود دارد که می تواند به عنوان مواد اصلاحی در اختیار به نژادگران قرار گیرند.