چکیده: گیلاس ((Prunus avium-L. یکی از مهم‌ترین میوه‌های مناطق معتدله در دنیا است. به منظور بررسی سازگاری و ارزیابی صفات کمی و کیفی 5 رقم گیلاس وارداتی (کشور مجارستان) شامل ارقام: استلا، سانبرست، سامیت، سابیما و قرمزدورفی‌کلون‌تری به همراه دو رقم شاهد: رقم سیاه مشهد به عنوان رقم بومی سازگار و سلیژبلامارکا به عنوان رقم غیر بومی سازگار، به صورت آزمایش مرکب در قالب طرح بلوک کامل تصادفی ((CRBD با سه تکرار در سال‌های 95-1394 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین و کمترین ارتفاع و سطح گسترش تاج درخت را به ترتیب رقم‌های سامیت و سانبرست دارند. رقم استلا بیشترین رشد رویش سالانه و رقم قرمزدورفی‌کلون‌تری کمترین رشد سالانه را نشان دادند. شروع گلدهی بین ارقام با هم متفاوت بود و رقم سیاه مشهد و قرمزدورفی‌کلون‌تری زود گل‌ترین و ارقام سامیت و استلا دیر گل‌ترین ارقام بودند. ارقام سیاه مشهد و قرمزدورفی‌کلون‌تری دیر رس‌ترین میوه را داشتند. بیشترین درصد تشکیل میوه در سال 1394را رقم سیلژبلامارکا (60.93 درصد) و کمترین آن را رقم استلا (20.14 درصد)، و بیشترین درصد تشکیل میوه در سال 1395 را رقم سیلژبلامارکا (65.16 درصد)، سیاه مشهد (64.17 درصد) و سامیت (61.56 درصد) مشاهده شد. بیشترین عملکرد در هر درخت را رقم استلا با 55 کیلوگرم و رقم سانبرست با 15 کیلوگرم کمترین عملکرد را داشتند. بررسی درصد تشکیل میوه در خود گرده افشانی مصنوعی، بدون اخته کردن نشان داد که ارقام استلا، سانبرست و قرمزدورفی‌کلون‌تری به ترتیب 20.81، 19.09 و 6.7 درصد از گلها تبدیل به میوه شدند و در خود گرده افشانی مصنوعی با اخته کردن درصد تشکیل میوه در ارقام سانبرست، استلا و قرمزدورفی‌کلون‌تری به ترتیب 24.07، 14.87 و 6.2 بود که نشان دهنده خود سازگاری کامل ارقام سانبرست و استلا و خود ناسازگاری نسبی در رقم قرمز دورفی‌کلون‌تری است. بیشترین متوسط وزن میوه در رقم سانبرست به میزان 7.4 گرم و کمترین وزن میوه را رقم سیاه مشهد به میزان 4.25 گرم مشاهده شد. بیشترین درصد آب میوه را ارقام استلا و سانبرست و کمترین آب میوه را رقم سابیما به خود اختصاص دادند. بیشترین سفتی بافت میوه را رقم قرمزدورفی‌کلون‌تری (2.2 کیلوگرم بر سانتی متر مربع) و کمترین آن را سیاه مشهد (1.12 کیلوگرم بر سانتی متر مربع) بود. فرم نظر خواهی خصوصیات اورگانولپتیکی نشان داد که رقم استلا بیشترین پذیرش کلی را از نظر مصرف کنندگان دارد. نتایج این پژوهش نشان داده که ارقام استلا، سامیت و سابیما سازگاری خوبی با شرایط آب و هوایی منطقه بسطام شاهرود به لحاظ خصوصیات رشدی و ویژگی‌های کمی و کیفی میوه دارند.