چکیده: به منظور کمی سازی برخی از واکنش های گیاه لوبیا چشم بلبلی به تراکم، آزمایشی طی سال زراعی 89-88 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود واقع در منطقه بسطام اجرا شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل در 3 تکرار انجام گردید. ترتیب فاکتور ها شامل، 5 تراکم مختلف کشت (10، 13، 16، 19 و 22 بوته در متر مربع) و دو واریته (مشهد و دزفول) بودند. نتایج نشان داد زمان وقوع انتهای رشد خطی در تراکم کم زودتر از تراکم بالاتر می باشد. به موازات افزایش تراکم بوته، زمان تا بسته شدن کانوپی یک روند کاهشی خطی را دارد. در کل، رقم مشهد زمان تا بسته شدن کانوپی کوتاه تری نسبت به رقم دزفول دارد. این امر باعث کاهش تبخیر از سطح خاک و غلبه گیاه زراعی بر علف های هرز می شود. در میان توابع ، تابع تکه ای به خوبی میزان تسهیم ماده خشک به ساقه و برگ را پیش بینی می کند. برای پیش بینی تغییرات ارتفاع نیام از سطح زمین در طول دوره رشد، تابع تکه ای مناسب تشخیص داده شد. ارتفاع نیام در اوایل فصل رشد تغییری را نشان نمی دهد و سپس روند رو به کاهش پیدا می کند. رابطه درجه 2 بین انتقال مجدد ماده خشک به دانه و تراکم وجود داشت و با افزایش تراکم در سطوح کم، درصد انتقال مجدد افزایش می یابد. برای رابطه عملکرد دانه با تراکم در ارقام مشهد و دزفول به ترتیب توابع تکه ای و درجه 2 مناسب تشخیص داده شد. تراکم مطلوب به ترتیب 10 و 15 بوته در متر مربع تشخیص داده شد.