چکیده: تولید نفت و گاز در میادین نفتی و گازی می‌تواند با تولید شورابه همراه باشد. کشور ایران با دارا بودن منابع عظیم هیدروکربوری پتانسیل بالایی برای بهره‌برداری اقتصادی از شورابه‌های نفتی را دارا می‌باشد و این امید وجود دارد که با پیشرفت تکنولوژی استفاده از شورابه‌های نفتی در آینده نزدیک توسعه یابد. جهت بررسی و ارزیابی پتانسیل عناصر باارزش معدنی در شورابه‌های تولیدی از چاه‌‌های نفتی، تعیین منشاء احتمالی شورابه‌ها، و میزان شوری آب‌های تولیدی چاه‌های نفت در مناطق نفت‌خیز جنوب کشور، میادین نفتی اهواز، آغاجاری، مارون، مسجدسلیمان، لالی و زیلایی برای اهداف پژوهش انتخاب شده است. از میدان‌های نفتی مذکور تعداد 10 نمونه آب شور تولیدی برداشت شده است. در این مطالعه برای امکان‌سنجی عناصر باارزش معدنی و تعیین منشاء شوری آب‌های تولیدی مخازن نفتی، نمونه‌های آب شور با استفاده از روش‌‌های تجزیه دستگاهی پیشرفته از قبیل طیف‌سنجی پلاسمای جفت شده القایی– نشر نوری (ICP-OES)، کروماتوگرافی تبادل یونی و اسپکتروسکوپی لیزری به ترتیب برای اندازه‌گیری عناصر اصلی، فرعی، و کمیاب، آنیون‌های فلوئور، کلر، برم و ید، کل مواد جامد محلول (TDS)، اسیدیته (pH)، قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، آنیون‌های سولفات (SO42-) و بی‌کربنات (HCO3-)، و همچنین تعیین نسبت‌های ایزوتوپی اکسیژن و دوتریم تجزیه شده است. مقدار EC از کمینه µS/cm9785 در میدان نفتی مارون (MN2-07) تا بیشینه µS/cm 324554 در میدان نفتی اهواز (AZ3-03) تغییر می‌کند که متوسط آن µS/cm 201621 است. مقادیر غلظت TDS در شورابه‌های میدان‌های نفتی مورد مطالعه در فروافتادگی دزفول از کمینه 6360 میلی‌گرم بر لیتر در میدان مارون (MN2-07) تا بیشینه 210960 میلی‌گرم بر لیتر در میدان اهواز (AZ3-03) تغییر می‌کند و میانگین آنها 131054 میلی‌گرم بر لیتر است. میانگین مقدار TDS در شورابه‌های نفتی مورد مطالعه تا حدود زیادی مشابه برخی از شورابه‌های نفتی دنیا است. منشاء اولیه شورابه‌ها می تواند آب دریای قدیمی یا عهد حاضر تبخیر شده، انحلال نمک و یا آب جوی باشد. منشاء اولیه شورابه‌های تولیدی از مخازن مورد مطالعه، با احتمال زیاد آب دریای قدیمی تبخیر شده در محیط‌های لاگونی بوده است. تیپ آب نمونه‌های مورد مطالعه از نوع کلروره-سدیک تا کلروره-سدیک-کلسیک است. غلظت عناصر اولیه شورابه تولیدی مخازن نیز به علت تبخیر و واکنش بین آب- سنگ در طول زمان می‌تواند متغیر باشد. عناصر لیتیم، استرانسیم، برم و ید که از اهمیت خیلی بالایی برای استحصال از شورابه‌های نفتی برخوردار می‌باشند، این عناصر و به ‏ویژه لیتیم و ید در نمونه‌های مورد مطالعه در مقایسه با شورابه‌‌های تولیدی از میادین نفتی دنیا از غلظت کمتری برخوردار هستند. با وجود این، مقدار غلظت عناصر Br، Cl، Na، Mg و Sr در آب‌های شور تولیدی میادین نفتی مورد مطالعه در خور توجه است. در صورت احداث واحدهای استحصال و استخراج عناصر مهم معدنی از شورابه‌های نفتی، علاوه بر این‏که بخشی از آب مورد نیاز واحدهای صنعتی مناطق نزدیک تامین می‌شود، می‌توان با استحصال و فروش فرآورده‌های معدنی حاصل از این واحدها، بخش مهمی از هزینه‌های نگهداری و استفاده از آن‏ها را تامین نمود.