چکیده: در استان کرمانشاه بیش از 200 چشمه کارستی (که در اصطلاح محلی سراب نامیده می شوند) وجود دارد که آبدهی بسیاری از آن ها در سه دهه گذشته به طور قابل توجهی کاهش یافته است. به منظور بررسی عوامل مؤثر بر کاهش آبدهی این چشمه ها ابتدا 40 چشمه کارستی با شرایط محیطی مختلف انتخاب شد. پس از بررسی های اولیه هیدروؤئولوژیکی، از بین آنها تعداد 7 چشمه انتخاب شد. در گزینش چشمه های منتخب سعی شد که تا حد امکان، حوضه های آبگیر آن ها توسط یک چشمه تخلیه شوند و هم چنین شدت عملکرد انسانی در اطراف آن ها متنوع باشد. به دلیل برداشت بی رویه از آبخوان های آبرفتی در دشت های مختلف استان، بسیاری از دشت ها دارای بیلان منفی می باشند. از طرفی در بسیاری از مناطق، دشت های آبرفتی توسط منابع آب کارستی تغذیه می شوند و وجود این ارتباط موجب می شود افت سطح آب زیرزمینی در آبرفت ها بر روی آبخوان های کارستی مجاور تأثیرگذار باشد. شدت اثرگذاری افت سطح آب زیرزمینی در آبرفت ها بر روی آبخوان های کارستی مجاور به ویژگی های آبخوان‌ کارستی وابسته است. به منظور ارزیابی دقیق تر این ارتباط هیدرولیکی، سطح آب زیرزمینی در اطراف چند چشمه کارستی با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گرفت. برای هر چشمه کارستی یک حداقل تراز آب زیرزمینی تعریف شده است که در آن چشمه خشک خواهد شد. تراز آب زیرزمینی مذکور، حداقل تراز آب زیرزمینی مجاز (Minimum Allowable Ground Water Level) نامگذاری شده است. نتایج حاصله تطبیق قابل توجهی را با داده های واقعی در سطح آب زیرزمینی اطراف چشمه های کارستی و آبدهی آن ها نشان می دهد. مهمترین ویژگی های طبیعی مربوط به آبخوان در پاسخ چشمه به بارش، شکل، اندازه و درجه توسعه کارست است. درجه توسعه کارست از طریق پوشش اپی کارست، مشاهده عوارض کارستی و هم چنین خصوصیات هیدروژئولوژیکی و هیدروژئوشیمیایی آنها مورد بررسی قرار گرفت. از طرف دیگر اصلی ترین عامل مؤثر بر کاهش آبدهی چشمه های کارستی منطقه، به ویژه در چند دهه اخیر، دخالت های انسانی است. دخالت های انسانی مربوط به برداشت مستقیم از چاه های حفر شده در آبخوان های کارستی و یا آبخوان های آبرفتی مجاور آنها اعمال شده است. بررسی های انجام شده بیانگر این است که سهم دخالت های انسانی از کمتر از پنج درصد تا بیش از 95 درصد در چشمه های منتخب، متغیر است. به منظور ارائه یک روش کاربردی برای برآورد سهم عوامل تأثیرگذار بر کاهش آبدهی چشمه های کارستی، مقادیر تغذیه و تخلیه آبخوان های کارستی و هم چنین حجم برداشتی از آبخوان های آبرفتی تغذیه شونده توسط آبخوان کارستی، مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت، با تلفیق عوامل انسانی و عوامل طبیعی (شامل بارش، توسعه کارست و خصوصیات هیدروژئولوژیکی آبخوان) معادله‌ای معرفی گردید که اثر عوامل مؤثر مختلف بر کاهش آبدهی چشمه های کارستی در آن لحاظ شده است. نتایج به دست آمده از این معادله با داده‌های واقعی درازمدت چشمه‌های کارستی منطقه همخوانی بسیار نزدیکی دارد.