چکیده: توده گرانیتوئیدی بجستان با وسعت تقریبی حدود 60 کیلومتر مربع، در 3 تا 12 کیلومتری شرق شهر بجستان رخنمون دارد. این توده نفوذی در درون سنگ های شیلی – ماسه سنگی معادل شمشک به سن ژوراسیک و همچنین سنگ های آتشفشانی - رسوبی پالئوسن جای گرفته است. این توده گرانیتوئیدی دارای طیف ترکیبی دیوریت، گرانودیوریت ، مونزوگرانیت، گرانیت، آلکالی فلدسپار گرانیت ها، آپلیت های گرانیتی و رگه های کوارتز- تورمالین است و توسط تعدادی دایک آندزیتی با روند غالب شرقی - غربی قطع شده است. کانی های اصلی سازنده این تودة گرانیتوئیدی ارتوکلاز، پلاژیوکلاز، کوارتز، هورنبلند، بیوتیت و تورمالین می باشند. با توجّه به ویژگی های کانی شناسی و ژئوشیمیایی، تودة گرانیتوئیدی بجستان در گروه گرانیتوئید های نوع I قرار می گیرد و دارای منشاء اختلاطی از ماگماهای پوسته ای و گوشته ای هستند. در این تحقیق سازوکار جایگیری تودة گرانیتوئیدی بجستان برای اولین بار در پرتو روش مطالعه ناهمسانگردی پذیرفتاری مغناطیسی مورد بررسی قرار گرفته است. این توده نفوذی در 86 ایستگاه، مغزه گیری شد و 311 مغزه بدست آمد. این مغزه ها پس از برش و آماده سازی به 1786 قطعه 22 میلیمتری تبدیل گردید. پارامترهای مغناطیسی این نمونه ها در آزمایشگاه ژئومغناطیس دانشگاه صنعتی شاهرود و به وسیلة دستگاه سنجش پذیرفتاری مغناطیسی مدل MFk1-FA اندازه گیری شد. داده های بدست آمده به کمک نرم افزارهای Anisoft 4.2، Stereowin، Tectonicsfp.32، ArcMap، Photoshop، Excel و... پردازش گردید. خلاصه نتایج بدست آمده عبارتند از: 1- مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی میانگین (Km بر حسب SIµ) برای گروه‎های سنگی بارز این توده بدین قرار می‎باشد: دیوریت ها (9934)، دایک های آندزیتی (1633)، گرانودیوریت ها (1008)، مونزوگرانیت ها (797)، رگه های کوارتز تورمالین (148) و آپلیت های گرانیتی(122). بدین ترتیب دیوریت ها و آپلیت ها به ترتیب دارای بیشترین و کمترین پذیرفتاری مغناطیسی هستند. حامل های مغناطیسی بارز در نمونه های سنگی تودة نفوذی بجستان، مگنتیت، هورنبلند، بیوتیت و ایلمنیت است. سایر کانی ها از جمله تورمالین، اپیدوت، کلریت و مقادیری هیدرواکسیدها و اکسیدهای آهن حاصل از دگرسانی نیز در رفتار مغناطیسی سنگ ها سهیم هستند. با توجه به مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی اندازه گیری شده، این توده گرانیتوئیدی در زمره گرانیتوئید‌های فرومغناطیس قرارمی‌گیرد. بر اساس تفسیر تمرکز و فراوانی خطواره ها و برگواره های مغناطیسی می توان گفت عمده خطواره ها و برگواره های مغناطیسی دارای میل نسبتاً کم هستند. خطواره میانگین برای کل سنگهای سازنده توده نفوذی بجستان به غیر از دایک ها:K1i/K1d= 14.2/13.1 و میانگین صفحات برگوارگی برای کل سنگهای سازنده توده نفوذی بجستان به غیر از دایک ها: N3.9W/11 NE). در برخی نقاط میل خطواره ها و برگواره های مغناطیسی نسبتاً زیاد است و معمولاً بر محل رخنمون سنگ های دیوریتی یا پهنه های تغذیه کننده منطبق هستند. میانگین روند خطوارگی های مغناطیسی غربی- شرقی بوده و در قسمت شمال غرب دارای میل کمتر و جنوب شرق میل خطواره ها زیاد است. برگواره‌ها به صورت با میل کم تقریباً افقی دارای روند شمالی غربی تا جنوب شرقی می‌باشند. با توجّه به اصول مطالعه فابریک‎های مغناطیسی، از جمله میل کم خطواره‎ها و شیب کم برگواره‎های مغناطیسی تودة گرانیتوئیدی بجستان از یک ساختار تقریباً گنبدی شکل تبعیت می کند که بخش تاج یا سقف آن رخنمون پیدا کرده است.