چکیده: سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه در شمال و شمال شرق سمنان در گردنه آهوان واقع شده است که بخشی از زون های ساختاری البرز و ایران مرکزی محسوب می شود. پیکره های اصلی سنگی منطقه را می توان در دو گروه آذرین و رسوبی تقسیم نمود. این پیکره ها دامنه سنی بین ژوراسیک تا کواترنری را پوشش می دهند. سنگ های آتشفشانی عمدتاً شامل بازالت، آندزیت، تراکی آندزیت، ریولیت و داسیت به سن ائوسن میانی-بالایی هستند که در این بین سنگ های حدواسط گسترش بیشتری دارند. توده های نفوذی با ترکیب گابرو تا گرانودیوریت هستند که در سنگ های آتشفشانی ائوسن نفوذ کرده اند. سنگ های آذرآواری منطقه شامل توف، توفیت و آگلومرا هستند که بخشی از نوار آتشفشانی ائوسن جنوب البرز- شمال ایران مرکزی را تشکیل می دهند. سنگ های رسوبی منطقه نیز شامل شیل، ماسه سنگ، مارن، آهک و کنگلومرا هستند که به سازندهای شمشک، دلیچای، لار، فجن، کرج، قم و هزار دره مربوط می باشند. سنگ های آتشفشانی دارای بافت های هیالوپورفیری، پورفیری و گلومروپورفیری هستند. پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن کانی های اصلی و سرسیت، کائولینیت، کلسیت و کلریت نیز کانی های ثانویه این سنگ ها را تشکیل می دهند. ترکیب کلینوپیروکسن ها از نوع آهن-منیزیم-کلسیم دار بوده، در محدوده ترکیبی دیوپسید قرار می گیرند. بررسی تغییرات ترکیب شیمیایی دیوپسید های با اندازه متوسط، نشان می دهد که زون بینابین هسته و حاشیه، از عناصر Fe، Al و Ti تهی شده است، ‌در حالیکه از Mg، Ca و Si غنی شدگی نشان می دهد که این امر دلیلی بر وجود منطقه بندی نوسانی در این دیوپسیدهاست. نمودارهای تعیین سری ماگمایی و محیط زمین ساختی مبتنی بر ترکیب شیمیایی دیوپسید ها نیز حکایت از تشکیل آنها از یک ماگمای آلکالن تا ساب آلکالن و با میزان آب 5-2% و فوگاسیته اکسیژن بالا دارد. همچنین بررسی های دما-فشارسنجی نشان می دهند که دیوپسیدهای موجود در بازالت های مورد مطالعه در فشارهای حدود 1 کیلوبار و دمای 1230-1110 درجه سانتیگراد متبلور شده اند. نمودار سه تایی An-Ab-Or، نشان می دهد که فلدسپارهای موجود در سنگ های آتشفشانی ترکیب آلبیت و سانیدین دارند و فاقد منطقه بندی هستند.