چکیده: یکی از پیامدهای زیست محیطی فعالیتهای معدنی، تولید مقادیر زیادی از مواد زائد جامد و مایع (مواد باطله) در طول استخراج و فرآوری سنگهای معدنی است. بعضی از این مواد حاوی مواد مضر و غلظت بالایی از فلزات سنگین هستند. در صنعت معدن، دورریزی در سد باطله به عنوان مناسب-ترین روش برای دفع زباله در نظر گرفته شده است. تعیین یک مکان مناسب برای سد باطله یک مشکل عمده در مدیریت مواد زائد معدنی است. در گذشته فرآیند انتخاب محل سدها مبتنی بر مسائل اقتصادی و معیارهای تسهیل در عملیات اجرایی بوده است ولی در شرایط کنونی و اهمیت بسیار زیاد ملاحظات زیست محیطی، فرآیند انتخاب محل سدهای باطله پیچیده شده است. با توجه به اینکه مطالعه در مورد انتخاب محل سد باطله از جهات گوناگون از قبیل فنی، اقتصادی و زیست محیطی حائز اهمیت است، لذا عوامل زیادی وجود دارند که در تصمیم گیری برای انتخاب محل مؤثر می‌باشند. بنابراین انتخاب محل بهینه نیاز به شناخت معیارهای مؤثر دارد تا از امکانات و توانایی های مناطق مختلف استفاده صحیح و مطلوب به عمل آید. در مطالعه حاضر این معیار‌ها عبارتند از: فاصله از کارخانه های فرآوری و گندله (طرحهای توسعه ای)، مناطق مسکونی و کشاورزی، گسلها و خطواره ها، رودخانه و آبراهه‌ها، جاده ها، کاربری اراضی، زمین شناسی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی و موارد دیگر می‌باشند. انتخاب این عوامل و در نتیجه تعداد زیاد لایه های اطلاعاتی، تصمیم گیری را به سمت استفاده از سامانه هایی سوق داد که علاوه بر دقت بالا، از نظر سرعت عمل و سهولت انجام عملیات نیز در حد بالایی قرار داشته باشند، لذا به علت قابلیت بالای تکنولوژی سامانه اطلاعات جغرافیایی و ساختن سلسله مراتبی در مدیریت و تحلیل لایه ها از این سامانه ها برای مکان یابی سد باطله مجتمع سنگان بهره برداری گردید. بطوریکه تمام لایه های اطلاعاتی معیارها با استفاده از نرم افزار GIS طبقه بندی شد. سپس برای وزن دهی به لایه های اطلاعاتی از روش AHP و نرم افزار Expert choice استفاده گردید. کل مساحت در نظر گرفته شده جهت مکان یابی در حدود 370 کیلومتر مربع بود که پس از تلفیق نتایج حاصل از سیستم اطلاعات جغرافیایی و ساختن سلسله مراتبی، پهنه بندی انجام گردید. در نتیجه مساحت حدودی 59.5 کیلومتر مربع در محدوده بسیار نامناسب، 86.5 کیلومتر مربع در محدوده نامناسب، 111 کیلومتر مربع در محدوده متوسط، 99 کیلومتر مربع در محدوده مناسب و 20 کیلومتر مربع در محدوده بسیار مناسب قرار گرفتند. در نهایت منطقه ای به مساحت تقریبی 16 کیلومتر مربع در جنوب محدوده تعیین شده جهت احداث سد باطله مناسب تشخیص داده شد.