چکیده: در عصر حاضر دانشگاه به دلیل جانمایی‌ای که بین زندگی دانش‌آموزی و زندگی در جامعه دارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ تا بتواند دانشجویان را آماده ورود به زندگی در اجتماع کند. دراین‌بین دانشکده معماری که مسئولیت تربیت معماران آینده را بر دوش می‌کشد باید در وهله‌ی اول به‌عنوان اولین فضای الگوبرداری دانشجویان، از کیفیت فضایی مناسب و ارتباطات فضایی کارا، برخوردار باشد و همچنین با آموزش روش‌های نو و کارا، محرک خلاقیت دانشجویان برای ورود به جامعه‌ی کاری باشد. در پارادایم‌های کنونی معماری، روش برنامه‌ریزی مشارکتی برای طراحی که از سازوکارهای جدید در برنامه‌ریزی‌های معماری محسوب می‌شود؛ باهدف همکاری و مشارکت کاربران در فضایی که قصد استفاده از آن را دارند درصدد بالا بردن حس تعلق کاربران به فضا و مفید واقع‌شدن آن‌ها و همچنین کاهش هزینه‌ها در روند طراحی، اجرا و نگهداری پروژه هست. برای تحلیل الگوهای مشارکتی موردبحث، طراحی دانشکده معماری و شهرسازی شاهرود که از ساختمان مستقلی از ابتدای تأسیس تاکنون برخوردار نبوده است و شرایط آموزشی دانشجویان محدودیت‌های بسیاری دارد، به‌عنوان نمونه انتخاب‌شده است. در این پروژه سعی بر آن شد چگونگی بهبود معماری به‌واسطه برنامه‌ریزی مشارکتی موردبررسی قرار گیرد و همچنین عواملی که از دید دانشجویان و اساتید باعث رشد کیفی فضای آموزشی دانشکده می‌شود به دست آید. برای دستیابی به این مهم در ابتدا با بررسی روند معماری مشارکتی در جهان به شناخت عواملی که در راستای برنامه‌ریزی بر پایه مشارکت تأثیرگذارند پرداخته شد؛ که شامل سطوح مشارکت، گونه‌ها و الگو و اره‌های طراحی مشارکتی است. نیاز است تا با شناخت از زمینه‌ها و عوامل گوناگون مؤثر در برنامه‌ریزی مشارکتی و همچنین شناخت روش‌ها و ابزارهای مناسب مشارکت کاربران، نیازها، هدف‌ها و ارزش‌های کاربران شناسایی شود. نمونه‌های موردی که به سطوح و الگوواره های مشارکتی این پروژه نزدیک بودند موردنقد قرارگرفته و از آن‌ها تحلیل‌هایی برای کمک به انتخاب درست و روشی کارا برای جمع‌آوری داده‌ها برگزیده شد. علاوه بر آن نمونه موردی از دانشکده معماری از بین نمونه‌های معماری بشمار موجود برای طراحی دانشکده معماری منتخب‌شده است که بتوان از کیفیت‌ها و روابط فضایی و فن‌های ساخت آن در طراحی‌ها استفاده شود. با توجه به اینکه سطح مشارکت در این پروژه محدود به قسمت طراحی هست و اجرا و نگهداری را شامل نمی‌شود روش‌های برداشت‌های اطلاعات از کاربران به‌صورت پرسشنامه و مصاحبه انتخاب شد و با درنظرگرفتن سطح اطلاع دانشجویان و اساتید معماری از مسائل طراحی، سؤال‌هایی برای پرسشنامه و مصاحبه تنظیم شد؛ که پس از آمارگیری و دست بندی اطلاعات به‌دست‌آمده در نرم‌افزار spss، نتایج داده‌ها در غالب جداول و نمودارهایی تنظیم شد که از آن‌ها به شاخص‌هایی برای طراحی فضا و طراحی دیاگرام‌های طراحی رسیده شده است. پس از دستیابی به کلیت متغیرهای طراحی و جانمایی‌های مطابق با نظر کاربران از تجزیه‌وتحلیل داده‌های پرسشنامه‌ها، برای تکمیل روند مشارکت، از مصاحبه‌هایی با سه پرسش نیمه ساختاریافته با اساتید دانشکده معماری و شهرسازی شاهرود کمک گرفته شد؛ نتایج مصاحبه‌ها در جداولی تنظیم شد و تحلیل‌های لازم برای دستیابی به متغیرها و شاخص‌های طراحی برآورد شد. در پایان با شناخت استانداردها و ضوابط کلی طراحی دانشکده و بررسی شرایط اقلیمی شاهرود و بستر طراحی موردنظر و تطبیق آنها با شاخصه های طراحی بدست آمده از داده های آماری، دانشکده ای برای معماری و شهرسازی دانشگاه شاهرود طراحی شد.