چکیده: دو بحران بزرگ انرژی و پیامدهای زیست محیطی ناشی از آن، بدون شک یکی از مهم ترین مسائلی است که انسان معاصر با آن روبه روست و آینده بشریت را تهدید می کند. تمام این مسائل ما را به سمتی سوق می دهد تا از تشدید این آثار مخرب بکاهیم. در همین راستا، "معماری پایدار" با جایگزینی استفاده از انرژی های پاک و تجدیدشونده و کاهش مصرف انرژی، تحولی عظیم در بخش ساختمان پدید آورد. استراتژی های عمومی، به منظور تحقق ساختمان پایدار از طریق مطالعه منابع و طبقه بندی آنان انجام گرفت. این استراتژی ها در هفت گروه بهبود کارایی لفاف فضایی ساختمان، بهبود عملکرد روشنایی ساختمان، بهبود کارایی سیستم های مکانیکی و مدیریت بار انرژی وسایل و تجهیزات برقی، طراحی فعال و غیرفعال خورشیدی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به منظور تامین انرژی موردنیاز ساختمان و کاهش مصرف انرژی شناسایی شد. پژوهش حاضر درصدد یافتن راهکارهای دستیابی به ساختمان پایدار از طریق بررسی و مطالعه نمونه های موفق جهان است. بدین منظور پنج نمونه موفق در سطح جهان و یک نمونه در ایران انتخاب و راهکارهای مورداستفاده آنان در چهار دسته راهکارهای حفاظت انرژی، راهکارهای خورشیدی غیرفعال، طراحی خورشیدی فعال و سیستم های بهره وری انرژی بررسی شد. یافته ها حاکی از آن است که "راهکارهای خورشیدی غیرفعال" بیشترین اثرگذاری را در طراحی برای تحقق ساختمان پایدار داشته اند. بیشترین نوآوری در این بخش ها به چشم می خورد و راهکارها در این بخش توسعه یافته ترند. موضوع طرح پژوهشی حاضر، طراحی "پژوهشکده انرژی های نو مشهد با رویکرد معماری پایدار" می باشد. این مرکز پژوهشی علاوه بر تامین فضاهای مطالعه، آزمایش و پژوهش بر روی انرژی های تجدیدپذیر، انرژی موردنیاز خود را از انرژی های تجدیدپذیر تامین کرده و از اصول طراحی پایدار پیروی می نماید. براساس طرح جامع علمی کشور، "انرژی های نو و تجدیدپذیر" در اولویت الف علم و فناوری کشور قرار دارند؛ بنابراین طرح حاضر درصدد است تا با فراهم آوردن فضایی برای پژوهش های میان رشته ای، از تمامی پتانسیل های موجود در رشته های مختلف برای تولید دانش و تکنولوژی انرژی های نو بهره گیرد و به عنوان نهادی علمی-آموزشی در زمینه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، به تعامل علمی و حرفه ای با دیگر نهادهای مرتبط دست یابد. ایجاد توازن میان تولید و مصرف انرژی و دستیابی به ساختمان پایدار، هدف غایی طرح حاضر است؛ با این وجود، برای نیل به این هدف استراتژی های مختلفی را می توان اتخاذ نمود. در طراحی این پژوهشکده، انرژی خورشید و انرژی باد به عنوان منابع اصلی انرژی های تجدیدپذیر مورداستفاده قرار خواهند گرفت. فضاهای اصلی این مجموعه شامل دفاتر کار پژوهشی، آزمایشگاه های تخصصی و اتاق تمیز، لابراتوارهای چندرسانه ای، کارگاه های آموزشی، فضاهای ملاقات، فضاهای رفاهی پژوهشگران، سالن اجتماعات، تاسیسات و تجهیزات ویژه طرح می باشد. سایت پروژه نیز در حاشیه بلوار هنرستان واقع شده که در نقشه کاربری اراضی مشهد به منطقه آموزشی اختصاص داده شده است و در نزدیکی مراکز پژوهشی و آموزشی مشهد قرار گرفته است. از این رو در طراحی این مجموعه پژوهشی توجه ویژه ای به تعامل پروژه با سایر مراکز تحقیقاتی خواهد شد.