چکیده: از مهمترین آلاینده های معدنی و سمی، یون های فلزی سنگین سرب و روی می باشند که در اثر انجام فعالیت های معدنی وارد محیط‌زیست شده، منجر به ایجاد مسمومیت های شدید در انسان و دیگر موجودات زنده می گردد. در این تحقیق نمونه های مربوط به خاک های آلوده معادن زغالسنگ (معدن دهملا) و بوکسیت (معدن جاجرم) تهیه شده است. در مرحله بعد در آزمایشگاه گونه های باکتریایی موجود در این خاک ها شناسایی و کشت داده شد. نتایج نشان داد که 7 نوع باکتری هوازی شامل میکروباکتریوم اس پی، پلانومیکروباکتریوم اس پی، تالاسوسپیرا اس پی، هالومناس اس پی، اینتروباکت اس پی، بروندیموناساورانتیکا و میکروکوکایس باکتریوم در این خاک ها وجود دارد. بنابراین پتانسیل این 7 باکتری به‌منظور حذف یون های فلزی سنگین از پساب در سیستم های تکی و دوتایی بررسی گردید. نتایج اولیه نشان داد که یون های سرب و روی به ترتیب توسط باکترهای تالاسوسپیرا اس پی و اینتروباکت اس پی با راندمان مناسب حذف می شوند. بهینه سازی پارامترهای عملیاتی شامل pH، غلظت اولیه آلاینده، زمان و دمای واکنش انجام شد و نتایج نشان داد که در سیستم تکی عناصر سرب و روی به ترتیب در 6=pH، غلظت اولیه آلاینده 100 میلی گرم بر لیتر، غلظت باکتری 2 سی سی، زمان 72 ساعت و دمای 30 درجه سانتی گراد دارای راندمان حذف 91/6 و 89/85 درصد می باشند. نتایج در سیستم دوتایی نشان داد که باکتری ها به شکل انتخابی عمل کرده و باکتری تالاسوسپیرا اس پی فقط یون سرب و باکتری اینتروباکت اس پی فقط یون روی را جذب می کند و در حضور باکتری مناسب یون دوم تاثیر ناچیزی بر جذب یون اول می گذارد. نتایج حاصل از بررسی مکانیسم فرآیند نشان داد که هر دو باکتری از طریق فرآیند احیای بیولوژیک و به صورت انتخابی قادر به حذف یون های سرب و روی می باشند.