چکیده: تحلیل پایداری شیب یکی از مهم‌ترین مسائل در مهندسی معدن و ژئوتکنیک است. نادیده گرفتن اهمیت این مسائل می‌تواند منجر به خسارات قابل توجهی در زمینه ایمنی و اقتصاد شود. انتخاب روش مناسب تحلیل پایداری شیب نیازمند درک صحیحی از چگونگی تأثیر عوامل مختلف بر روی نتایج و خروجی تحلیل‌ها است. با وجود توسعه روش‌های سه‌بعدی، اکثر تحلیل‌های پایداری شیب به صورت دوبعدی با در نظر گرفتن فرض‌های ساده‌سازی انجام می‌شوند درصورتی‌که این تحلیل‌ها تأثیرات تحلیل‌های واقعی‌تر سه‌بعدی را نادیده می‌گیرند. همین موضوع سبب اختلاف بین نتایج تحلیل‌های دوبعدی و سه‌بعدی می‌شوند. در مطالعات زیادی به اختلاف نتایج تحلیل‌های دوبعدی و سه‌بعدی پرداخته شده است که از این اختلاف با عنوان «اثر سه‌بعدی» یاد می‌شود. عوامل متعددی در میزان اثر سه‌بعدی در پایداری شیب مؤثر هستند. در این پژوهش اثر سه‌بعدی ناشی از پارامترهایی نظیر هندسه واقعی پیت، تندی شیب و اندازه ابعاد مش با عنوان «اثرات ابعادی» و اثر سه‌بعدی ناشی از پارامترهایی نظیر تغییر خواص ژئومکانیکی (چسبندگی و زاویه اصطکاک) و میزان درزه‌داری با عنوان «اثرات محیطی»، با توجه به ضریب ایمنی و سطح شکست احتمالی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در راستای اهداف پژوهش، از نرم‌افزارهای عددی تفاضل محدود FLAC و FLAC3D و نرم‌افزارهای عددی المان مجزای UDEC و 3DEC برای مدل‌سازی و تحلیل پایداری شیب بلوک تکتونیکی 1 در دو پیت قدیم (شیب تند) و جدید (شیب ملایم) معدن سنگ‌آهن چغارت استفاده شده است. در ابتدا به منظور ارزیابی اثر تغییر اندازه ابعاد مش بر روی نتایج هر یک از تحلیل‌ها، ارزیابی اثر سه‌بعدی ناشی از در نظر گرفتن هندسه واقعی و اثر اندازه مش و همچنین تعیین یک اندازه ابعاد مش مناسب برای تحلیل‌های بعدی، چندین تحلیل دوبعدی و سه‌بعدی پیوسته صورت گرفت. در مرحله بعد تعدادی تحلیل پیوسته در جهت ارزیابی اثر تغییر خواص ژئومکانیکی بر روی نتایج هر یک از تحلیل‌ها و ارزیابی اثر سه‌بعدی ناشی از تغییر خواص ژئومکانیکی انجام شد. به منظور بررسی تأثیر میزان درزه‌داری محیط بر اثر سه‌بعدی و نتایج هر یک از تحلیل‌های دوبعدی و سه‌بعدی، چندین تحلیل ناپیوسته دوبعدی و سه‌بعدی با میزان درزه‌داری متفاوت اجرا شد. نتایج بدست آمده، تفاوت معناداری را بین ضرایب ایمنی تحلیل‌های دوبعدی و سه‌بعدی نشان می‌دهند. از بین عوامل بررسی‌شده، تغییر زاویه اصطکاک، به خصوص در شیب ملایم بیشترین تأثیر را در تغییرات نتایج و اثر سه‌بعدی دارند.