چکیده: در مطالعات ژئوشیمیایی، روش های متنوعی برای محاسبه حدود آستانه ای عناصر همانند روش فرکتال، مدل سازی نمودار احتمال و آماره انفصال و.... معرفی گردیده است. در این پژوهش هدف مقایسه روشهای مدل سازی نمودار احتمال و نمودار باکس پلات و میزان کارایی و دقت نمودار باکس پلات در تعیین حد آنومال عناصر و نیز تفکیک عناصر مهم و تأثیرگذار در منطقه می باشد. در این راستا از نمونه های لیتوژئوشیمیایی ترانشه های ناحیه کلاته تیمور استفاده شده است. ترانشه های این ناحیه در دو منطقه چشمه نقره و سرتخت معدن واقع شده اند. از منطقه چشمه نقره 12 ترانشه اکتشافی حفر و 77 نمونه برداشت شده است و عمدتاً دارای سنگ میزبان توف می باشد و دارای کانی-سازی های مالاکیت، آزوریت، باریت، گالن، اسفالریت، بورنیت، کالکوپیریت، کالکوسیت، دیژنیت و اکسیدهای آهن است. در منطقه سرتخت معدن که در شمال غرب محدوده مطالعاتی قرار گرفته، 5 ترانشه اکتشافی بر روی یک رگه مینرالیزه حفر و تعداد 25 نمونه برداشت گردیده است. سنگ میزبان آن آندزیت بوده و در این منطقه کانی سازی های مالاکیت، آزوریت، سیلیکات مس، پیریت، کالکوپیریت و اکسید آهن مشاهده شده است. در مرحله اول، نوع توزیع داده ها توسط روش های آماری هیستوگرام، نمودار احتمال و باکس پلات بررسی شد. سپس به تفکیک حدود آستانه ای توسط دو روش نمودار باکس پلات و مدل سازی نمودار احتمال پرداخته شد و بر اساس اطلاعات نحوه توزیع و پراکندگی داده-های هر عنصر در نمودار باکس پلات و مقایسه با نتایج مدل سازی نمودار احتمال اقدام به تفکیک عناصر مؤثر در این دو منطقه پرداخته شده است. بر این اساس عناصر Au ، Ag ، Cu ، Pb ، Zn ، As ، Sb و Hgدر محدوده چشمه نقره بعنوان عناصر مهم شناسایی شدند. همچنین عناصر As،Au،Cu،Pb،ZnوAgدر ناحیه سرتخت معدن عناصر تأثیرگذار معرفی شده اند. در مرحله بعد با استناد به پروفیل های اکتشافی و تحلیل های چند متغیره، اقدام به جدا نمودن عناصر مرتبط با کانی سازی شده است. بر این اساس در محدوده چشمه نقره، عناصر Au ، Cu و Znدر یک گروه و عناصر As، Hg، Ag و Pb در گروه دیگر جای گرفته اند. نتایج آنالیزهای چند متغیره در محدوده سرتخت معدن نیز گویای وجود دو مؤلفه از عناصر Cu، Zn، Ag (Sb و Hg) و نیز عناصر Au، Mo (Bi) می باشد که مرتبط به عناصر دمای بالا و دمای پایین می شود. بر اساس مقایسه نتایج باکس پلات و مدل سازی نمودار احتمال، در ناحیه چشمه نقره، عناصر نقره، آرسنیک، سرب و روی (مولیبدن و آنتیمون) در نمودار باکس پلات دارای مقدار حد آستانه ای محلی بالاتر از مدل سازی نمودار احتمال می باشند. لذا به نظر می رسد تا حدود 1/3 مقادیر چارک سوم (مقادیر مدل سازی نمودار احتمال) نیز قابل قبول است.همچنین، مقدار حد آستانه ای محلی باکس پلات مس، طلا و جیوه بطور قابل توجهی کمتر از حد آستانه ای محلی مدل سازی نمودار احتمال می باشد. به نظر می رسد مقادیر باکس پلات به حد آنومال نزدیکتر بوده و تقریباً 1/2 مقادیر مدل سازی نمودار احتمال می باشد.در این منطقه، محاسبه حدود آستانه ای مدل سازی نمودار احتمال عنصر بیسموت، به دلیل عدم توزیع نرمال و لاگ نرمال امکان پذیر نبود. در محدوده سرتخت معدن، به دلیل وجود داده های نسبتاً غلظت بالا و تعداد کم داده ها عناصر طلا، آرسنیک، مس، سرب و روی دارای حد آستانه ای محلی نسبتاً بالاتری می باشند. در مجموع، نتایج نمودار باکس پلات و تحلیل های چند متغیره در بیشتر عناصر یکسان بود و روش باکس پلات توانایی تفکیک بیشتر عناصر مهم در منطقه را داشت.