چکیده: عمق حفر تونل های قطار شهری، به طور مستقیم بر روی هزینه های حفر تونل و همچنین احداث ایستگاه های قطار تاثیر دارد. کمینه کردن این هزینه ها هدف تمام مدیران پروژه تونل سازی است. در این تحقیق تاثیر عمق های مختلف حفر تونل خط دو قطار شهری تبریز از دو دیدگاه فنی و هزینه ای بررسی شده و عمق بهینه برای حفر تونل تعیین شده است. از دیدگاه فنی، نشست سطحی زمین مد نظر قرار گرفته است. در صورتی که مقدار نشست سطح زمین از 25 میلی متر بیشتر باشد، باید مقدار روباره تا زمانی که نشست سطح زمین به کمتر از 25 میلی متر برسد، افزایش یابد. هزینه های حفر تونل و همچنین احداث ایستگاه ها نیز، دیدگاه هزینه ای را در تعیین عمق بهینه تونل تشکیل می دهند. برای این منظور، در این تحقیق، با افزایش عمق حفر تونل و همچنین با توجه به فاصله ی ایستگاه ها از هم، برای مقایسه هزینه های احداث تونل و همچنین ساخت ایستگاه ها، به سناریوهای متفاوت پرداخته شده است. نتایج نشان می دهند؛ اعماقی که در آن روباره تونل کمتر از قطر تونل است، از دیدگاه فنی دارای نشست بیشتر از حد مجاز است، بنابراین حفر تونل در چنین عمق هایی توصیه نمی شود. از سوی دیگر، هزینه های احداث تونل، با افزایش عمق ابتدا روند کاهشی داشته و سپس وقتی که روباره تونل از دو برابر مقدار قطر تونل بیشتر شود، هزینه ها مجددا روند افزایشی می یابد. هزینه های احداث ایستگاه ها با افزایش عمق احداث ایستگاه ها، بیشتر شده و با روند تقریبا یکنواخت، افزایش می یابد. بر اساس مطالعات انجام شده بر مبنای قیمت سه ماهه دوم سال 1400، احداث ایستگاه یک طبقه (در عمق بیشتر از شعاع تونل و کمتر از قطر تونل) هزینه ای برابر با 195 میلیارد تومان و هزینه ی احداث ایستگاه چهار طبقه (در اعماق بیشتر از دو برابر قطر تونل)، برابر با 514 میلیارد تومان است. بررسی و تحلیل نتایج سناریوهای مختلف مجموع هزینه های ساخت تونل و ایستگاه ها که در طول 17 کیلومتر مسیر مورد مطالعه با روش حفر مکانیزه این تحقیقات خط دوم قطاری شهری تبریز انجام شده است، نشان می-دهد که؛ هر چه فاصله ایستگاه ها از هم بیشتر شود، تاثیر عمق در مجموع هزینه های ساخت تونل و اجرای ایستگاه ها، کاهش می یابد. با این وجود برای حفر تونل در زیر بافت شهری که فاصله ایستگاه-ها از هم عمدتا بین 800 تا 1200 متر است، مناسب ترین عمق برای احداث تونل و ساخت ایستگاه ها از هر دو دیدگاه فنی و هزینه ای، عمقی است که تونل دارای روباره بیشتر از مقدار قطر تونل و همچنین کمتر از یک و نیم برابر قطر تونل داشته باشد.