چکیده: انجیر ( Ficus carica L. ) درختی چند ساله از خانواده Moraceae است. شب پره Phycodes radiata (Ochsenheimer, 1808) از آفات برگخوار و مونوفاژ مهم در این گیاه است که در سالهای اخیر در باغات انجیر سمنان خسارتزا بوده است. در این تحقیق زیست شناسی شب پره P.radiata در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی بر روی چهار رقم انجیر (زرد، قرمز، گرمسار، جنگلی (وحشی))، شاخص تغذیه این حشره با تغذیه از ارقام نامبرده انجیر و واکنش ایمنی حشره نسبت به جدایه های قارچ Beauveria bassiana مورد مطالعه قرار گرفت. دسته جات تخم حشره در فصل بهار از روی درختان انجیر جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. در آزمایشگاه لاروها روزانه توسط برگ انجیر رقم مربوطه تغذیه می شدند. طول بدن و عرض کپسول سر، بعنوان معیار تشخیص سنین مختلف لاروی مورد ارزیابی قرار گرفت. طول بدن و عرض بدن با بالهای باز در حشرات کامل ثبت می شد. تعیین جنسیت پروانه های نر و ماده به وسیله نوار سیاه رنگ روی بالهای جلو و اندازه و رنگ شاخکها صورت گرفت. نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی نشان داد دوره رشد با تغذیه از ارقام مختلف دارای اختلاف معنی داری در هر مرحله رشدی بود؛ بطوریکه، طول دوره لاروی و شفیرگی در لاروهای تغذیه کرده از رقم انجیر جنگلی بیشتر و در رقم زرد سمنان کوتاهتر از سایر ارقام محاسبه شد. همچنین طول عمر پروانه های نری که در دوران لاروی از انجیر جنگلی تغذیه کرده بودند طولانی تر از سایر لاروها به دست آمد. بررسی شاخص‌های تغذیه ای آفت نشان داد لاروهای این حشره در باغ و آزمایشگاه از برگ، میوه، و جوانه های ارقام مختلف انجیر تغذیه می کنند و در زمان تغذیه، تارهای ابریشمی ترشح کرده و فضولات سیاه و خشک خود را درون تارها و برگهای انجیر به جا می گذارند. شاخص غذایی به عنوان یک شاخص آماری به منظور ارزیابی عملکرد لاروها بر روی چهار رقم انجیر، نشان داد که لاروها بهترین تغذیه و فرایند هضم را روی رقم زرد سمنان و ضعیف ترین عملکرد را روی انجیر جنگلی از خود نشان داد. در بحث ایمنی شناسی پروانه برگخوار انجیر، نتایج نشان داد که در همولنف لارو این حشره، چهار نوع هموسیت شامل پروهموسیت ها، پلاسموتوسیت ها، گرانولوسیت ها، اونوسیتوئیدها حضور دارند که پس از رنگ آمیزی با محلول رنگی گیمسا و به وسیله میکروسکوپ نوری قابل شناسایی هستند. فراوانی سلول های خونی در 5 سن لاروی برگ خوار انجیر نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که همراه با افزایش سن لاروی، تعداد هموسیت ها به طور معنی داری افزایش داشت. به طوری که در لاروهای سنین چهار و پنج، تراکم گرانولوسیتها و پلاسموتوسیتها بالاترین بود. واکنش ایمنی لارو سن پنج حشره در برابر 5 جدایهBeauveria bassiana شامل جدایه های N1، N4، b2، f4 و 47 مثبت بود. غلظت105 اسپور در میلی لیتر از جدایه های قارچی به لاروها تزریق شد و فعالیت سلول های خونی پس از 72، 48، 24، 12، 6، 3، 1، ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمار های شاهد نیز شامل لاروهایی بودند که با آب مقطر و تویین 80 درصد تزریق شدند. تعداد کل سلول ها و تعداد پلاسموتوسیت ها و گرانولوسیت ها در زمان های 3 و 6 ساعت بعد از تزریق با جدایه های b2 و 47 به طور معنی داری بالاتر از سایر تیمارها بود. نتایج این بررسی نشان داد که لاروهای P.radiata فعالیت دفاعی مناسبی در برابر اسپور های این جدایه ها داشته اند .البته تحقیقات تکمیلی در راستای استفاده از این جدایه ها در کنترل حشره نامبرده ضروری است.