چکیده: سلول‌های خونی، یکی از اجزای مهم سیستم ایمنی حشرات در برابر انواع تنش ها مانند حمله بیمار‌گرها، پارازیتوئید‌ها، دوره های گرسنگی و تغییرات دمایی می‌باشند. شناخت ویژگی‌های سلول‌های خونی، فراوانی آن‌ها و بررسی میزان فعالیت آنزیم فنل اکسیداز در مطالعات ایمنی شناسی سلولی حائز اهمیت می باشد. در این تحقیق سلول‌های خونی لارو سن چهارم Phthorimaea operculella (Zeller) پس از رنگ‌آمیزی با Giemsa با میکروسکوپ نوری و بزرگ‌نمایی 40 شناسایی شدند. پنج نوع سلول خونی شامل پروهموسیت‌ها، پلاسموتوسیت‌ها، گرانولوسیت‌ها، اونوسیتوئید‌ها و اسفرولوسیت‌ها مورد شناسایی قرار گرفتند. فراوانی سلول-های خونی و فعالیت آنزیم فنل اکسیداز لارو های سن چهارم این آفت تحت تاثیر استرس های دمایی و نیز پس از تغذیه از 5 رقم سیب زمینی شامل سانته، اگریا، فونتانه، آلفا پا بلند و آلفا بررسی شد. همچنین واکنش ایمنی لارو سن چهارم بید سیب زمینی در برابر دو جدایه از قارچ بیمارگر Beauveria bassiana شامل Fashand و 47 پس از گذشت 3، 6 و 10 ساعت بررسی شد. نتایج اثرات مختلف دما بر سامانه ایمنی بید سیب زمینی نشان داد که تعداد کل سلول های خونی و پلاسموتوسیت های لارو هایی که به مدت 24 ساعت تحت تنش دمایی 35 درجه سانتی گراد قرار گرفتند، در مقایسه با دمای شاهد (1±25 درجه سانتی-گراد) به طور معنی داری افزایش یافت. همچنین در دمای 4 درجه سانتی گراد ، کاهش معنی داری در تعداد کل سلول های خونی، پلاسموتوسیت ها و اونوسیتوئید ها نسبت به دمای شاهد ایجاد شد. نتایج اثر دو جدایه قارچ بر دفاع سلولی بید سیب زمینی نشان داد که تعداد کل سلول های خونی، پلاسموتوسیت ها و گرانولوسیت ها بعد از گذشت 3 ساعت به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش یافت. افزایش تعداد سلول-های خونی در جدایه Fashand به طور محسوس تری صورت گرفت. سپس تعداد کل سلول ها، پلاسموتوسیت-ها و گرانولوسیت ها در زمان های 6 و 10 ساعت پس از تزریق به تدریج کاهش یافت. پروهموسیت ها نیز به عنوان سلول های پایه، کاهش معنی داری 6 ساعت پس از تزریق اسپور ها نشان دادند. نتایج اثرات پنج رقم سیب زمینی بر سامانه ایمنی بید سیب زمینی نشان داد که بیش ترین تعداد کل سلول های خونی، گرانولوسیت ها و اونوسیتوئید ها در لارو های تغذیه کرده از رقم اگریا بود و کمترین فراوانی این سلول ها در لارو هایی بود که از رقم آلفا تغذیه کردند. بیش ترین تعداد پروهموسیت ها و پلاسموتوسیت ها به ترتیب مربوط به لاروهای تغذیه کرده از ارقام سانته و اگریا حاصل شد. فعالیت فنل اکسیداز در حضور سوبسترای L- DOPA اندازه گیری شد. این پارامتر در لارو های تحت تنش دما و تغذیه کرده از ارقام مختلف متغیر بود. دمای 1±25 درجه سانتی گراد سبب افزایش معنی دار فعالیت فنل اکسیداز و دمای 35 درجه سانتی گراد کاهش معنی دار این پارامتر را به دنبال داشت. بیش ترین فعالیت فنل اکسیداز در لارو های تغذیه کرده از رقم اگریا و کم ترین آن مربوط به لارو های تغذیه کرده از رقم آلفا پابلند بود. با توجه به ضعف ایمنی حشره در دمای پایین، فعال شدن پاسخ ایمنی در برابر هر دو جدایه قارچ Fashand و 47 و همچنین رقم اگریا، بنابراین استفاده از سیستم خنک کننده در انبار ها، تلفیق استفاده از ارقام مقاوم و قارچ های بیمارگر حشرات در جهت کنترل بهتر این حشره کمک خواهد کرد.