چکیده: چکیده به منظور بررسی اثر پلاسمای سرد و اسید سالیسیلیک به دو فرم معمولی و نانو بر جوانه‌زنی بذر، رشد و برخی صفات فیتوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه نوروزک چهار آزمایش جداگانه در طی سال های 99-1398 در آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه در استان تهران انجام شد. آزمایش اول به منظور بررسی اثر وضعیت بذر (بذور با و بدون پوست بدون هیدروپرایم، بذور با و بدون پوست با هیدروپرایم) و تیمار پلاسمای سرد (80 و 100 وات) در زمان های مختلف (0، 120، 180 و 240 ثانیه)، بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت آنزیمی بذر و رشد گیاهچه نوروزک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه اجرا گردید. نتایج نشان داد که بالاترین درصد (7/48%) و سرعت جوانه‌زنی (9 بذر در روز)، وزن خشک گیاهچه، قدرت گیاهچه، شاخص بنیه بذر، فعالیت آنزیم کاتالاز و میزان مالون دی آلدهید و پراکسید هیدروژن به بذور بدون پوست با هیدروپرایم با توان 100 وات در مدت زمان 240 ثانیه اختصاص داشت. آزمایش دوم برای بررسی اثر پلاسمای سرد (صفر و 100 وات)، وضعیت بذر (بذور با پوست و بدون پوست) و پیش‌تیمار اسید سالیسیلیک (0، 1، 5/1 و 2 میلی گرم در لیتر به فرم معمولی و نانو) بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت آنزیمی بذر و رشد گیاهچه نوروزک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه انجام شد. نتایج نشان داد که پلاسمای سرد اثر معنی داری بر صفات فیتوشیمیایی و فیزیولوژیکی بذر نداشت. حذف پوسته بذر منجر به افزایش معنی دار درصد جوانه‌زنی (2/13%) و سرعت جوانه‌زنی (7/16%)، قدرت گیاهچه (6/28%) و شاخص بنیه بذر (1/23%) و وزن خشک گیاهچه نوروزک (5/22%) و میزان پراکسید هیدروژن نسبت به بذور با پوست شد. کاربرد نانو اسید سالیسیلیک با غلظت 2 میلی گرم در لیتر صفات مربوط به جوانه‌زنی و طول و وزن خشک گیاهچه، فعالیت آنزیم‌های آلفا آمیلاز (4/19%)، کاتالاز (86/20%) و سوپراکسید دیسموتاز (7/5%) و میزان مالون دی آلدهید (25%) و پراکسید هیدروژن (6%) را نسبت به شاهد افزایش داد. در آزمایش سوم اثر پیش تیمار بذر با پلاسمای سرد (صفر و 100وات به مدت 240 ثانیه) و اسید سالیسیلیک (0 و 2 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به فرم معمولی و نانو) و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک (0 و 2 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک به فرم معمولی و نانو) بر صفات رشدی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی نوروزک در گلخانه بررسی شد. نتایج نشان داد که پیش تیمار بذری با اسید سالیسیلیک و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک (هر دو فرم معمولی و نانو) منجر به افزایش ارتفاع گیاه (8/27%)، طول برگ (90%)، کلروفیل a و b، فنل کل (320%) و اسید کافئیک برگ در شرایط عدم استفاده از پلاسمای سرد و وزن تر و خشک گیاهچه و آنزیم‌های فنیل آلانین آمونیالیاز (7/227%) و تیروزین آمونیالیاز (227%) با کاربرد پلاسمای سرد نسبت به شاهد شد. بیشترین میزان اسید رزمارینیک (mg/gr DW 4/75) و سالویانولیک (mg/gr FW 2/88) برگ ها در تیمار شاهد مشاهده شد. آزمایش چهارم با تیمارهای مشابه آزمایش سوم و در مزرعه انجام شد. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی نانو اسید سالیسیلیک و پیش‌تیمار بذری با فرم معمولی و نانو اسید سالیسیلیک منجر به افزایش ارتفاع گیاهان، طول برگ، وزن خشک بوته، فنل کل و فعالیت آنزیم تیروزین آمونیالیاز با کاربرد پلاسما شد. پیش‌تیمار بذری با اسید سالیسیلیک در عدم محلول‌پاشی، افزایش کلروفیل a و b و در ترکیب با محلول‌پاشی نانو اسید سالیسیلیک افزایش فعالیت فنیل آلانین آمونیالیاز را بدون کاربرد پلاسمای سرد به دنبال داشت. میزان اسید رزمارینیک و سالویانولیک برگ ها در تیمار شاهد به طور معنی داری بیشتر از سایر تیمارها بود و به ترتیب 242 و 266 درصد نسبت به تیمار کاربرد پلاسمای سرد، پیش‌تیمار بذری و محلول‌پاشی با نانو اسید سالیسیلیک افزایش نشان داد. بطورکلی براساس نتایج این پژوهش استفاده از بذور بدون پوسته، پیش‌تیمار بذری با هر دو فرم معمولی و نانو اسید سالیسیلیک، محلول‌پاشی برگی با نانو اسید سالیسیلیک در غلظت 2 میلی گرم بر لیتر همراه با کاربرد پلاسمای 100 وات به مدت 240 ثانیه می تواند در بهبود صفات جوانه زنی، رشدی و کیفی نوروزک نقش مثبت و موثری داشته باشد.