چکیده: به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت، زیولیت و سوپر جاذب بر عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی آفتابگردان (Helianthus annuus) دیم در منطقه مراوه تپه آزمایشی در سال زراعی 97-1398 در شهرستان مراوه تپه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار و 2 فاکتور انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل فاکتور اول تاریخ کاشت در 2 سطح (تاریخ اول اسفند و تاریخ 15 اسفند ماه 1397) و فاکتور دوم شامل بهبود دهنده رطوبت خاک در 6 سطح: شاهد (بدون استفاده از بهبود دهنده رطوبت خاک)، استفاده از سوپر جاذب (طبق دستورالعمل)، استفاده از زیولیت( طبق دستورالعمل)، ترکیب 50 درصد زیولیت با 50 درصد سوپر جاذب، ترکیب 70 درصد زیولیت با 30 درصد سوپر جاذب و ترکیب 30 درصد زیولیت با 70 درصد سوپر جاذب بود. در این آزمایش صفاتی مانند کلروفیل ها، محتوی نسبی آب برگ، پایداری غشاء، عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک اندازه گیری شدند. نتایج این آزمایش نشان داد تاریخ کاشت و بهبود دهنده رطوبت اثر معنی داری بر محتوی نسبی آب برگ، نشت الکترولیت ها و عدد کلروفیل متر دارد، به طوری که با کاربرد بهبود دهنده رطوبت صفات ذکر شده نیز بهبود پیدا کرد، بر این اساس با کاربرد بهبود دهنده رطوبت صفات محتوی نسبی آب برگ، قطر طبق، نشت الکترولیت ها و عدد کلروفیل متر به طور معنی داری نسبت به حالت شاهد افزایش پیدا کردند، نتایج این آزمایش همچنین نشان داد که اجزای عملکرد دانه و عملکرد دانه نیز به طور معنی داری تحت تاثیر بهبود دهنده رطوبت قرار گرفتند، استفاده از بهبود دهنده رطوبت باعث افزایش معنی دار عملکرد و اجزای عملکرد دانه نسبت به حالت شاهد شد، بیشترین عملکرد دانه در هنگام کاربرد تیمار 30 درصد زیولیت +70 درصد سوپر جاذب مشاهده شد که به ترتیب در تاریخ کاشت 1 و 15 اسفند برابر 4447 و 4480 کیلوگرم در هکتار بود، همچنین نتایج این آزمایش نشان داد تاریخ کاشت اول اسفند بهتر از تاریخ کاشت 15 اسفند ماه می باشد زیرا زمان رشد بیشتری برای گیاه فراهم شد و گیاه تحت تنش سرما نیز قرار نگرفت. به طور کلی بر اساس نتایج این آزمایش می توان بیان کرد بهبود دهنده های رطوبت (30 درصد زیولیت +70 درصد سوپر جاذب) به دلیل ویژگی های مثبت از جمله حفظ رطوبت باعث بهبود رنگدانه های فتوسنتزی و اجزای عملکرد دانه در گیاه آفتابگردان شده و در نهایت عملکرد دانه را افزایش می دهند.