چکیده: هیدروکربن‌های نفتی که در اثر شکستگی خطوط لوله‌های نفتی به داخل خاک و آب منتشر شده و باعث آلودگی محیط زیست و همچنین تهدیدی برای سلامت انسان محسوب می‌شود. بنابراین، حذف این ترکیبات از محیط زیست امری ضروری است. پایداری این آلاینده‌ها در خاک و تجمع تدریجی آن در طول زمان عملکرد طبیعی خاک را مختل می‌کند. در این تحقیق تاثیر دو گونه گیاهی (جارو علفی و علف بره) با اصلاح کننده‌های مختلف از جمله قارچ‌های میکوریزا آربوسکولار، پودر یونجه و محلول غذایی بر میزان تجزیه هیدروکربن های نفتی در خاک مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین هدایت الکتریکی در تیمار پودر یونجه و قارچ میکوریزا مشاهده شد و تفاوت معنی داری بین تیمارهای دیگر وجود نداشت. ‌مطالعات میکروسکوپی ریشه‌ها نشان می‌دهد که هر دو گیاه قادر به ایجاد ی همزیستی با قارچ میکوریزا آربوسکولار در خاک های آلوده بودند. درصد کلونیزاسیون میکوریزا در ریشه‌های هر دو گیاه همراه با اصلاح کننده‌های ترکیبی قارچ میکوریزا و پودر یونجه و همچنین قارچ میکوریزا و محلول غذایی به طور معنی‌داری بیشتر از کاربرد قارچ میکوریزا به تنهایی در هر دو گیاه مورد مطالعه می‌باشد. وزن خشک ریشه گیاه جارو علفی و علف بره در تمام تیمارهای دارای اصلاح کننده افزایش یافت است. این افزایش در تیمارهای ترکیبی قارچ میکوریزا و محلول غذایی و همچنین قارچ میکوریزا و پودر یونجه در مقایسه با تیمار فاقد اصلاح کننده به ترتیب 262.35 و 173.13 درصد در گیاه جارو علفی و همجنین در گیاه علف بره به ترتیب 197.88و 464.87 درصد افزایش یافته است. وزن خشک اندام هوایی گیاه جارو علفی و علف بره در تمام تیمارهای دارای اصلاح کننده افزایش یافت است. این افزایش در تیمارهای ترکیبی قارچ میکوریزا و محلول غذایی و همچنین قارچ میکوریزا و پودر یونجه در مقایسه با تیمار فاقد اصلاح کننده به ترتیب 209.94 و 214.14 درصد در گیاه جارو علفی و همچنین در گیاه علف بره به ترتیب 222.89 و 539.03 درصد افزایش یافته است. کمترین کاهش هیدروکربن‌های نفتی تحت تاثیر گیاه علف بره و نمونه فاقد اصلاح کننده و بیشترین کاهش را در اصلاح کننده قارچ میکورزی و پودر یونجه و همچنین بیشترین حذف ترکیبات TPH تحت تاثیر گیاه جارو علفی و اصلاح کننده قارچ میوریزا و محلول غذایی و همچنین قارچ میکوریزا و پودر یونجه کاهش 83 و 77 درصدی را نسبت به نمونه گیاه جارو و فاقد اصلاح کننده نشان می‌دهد. نتایج نشان داد که گیاه علف بره در تیمار ترکیبی قارچ میکوریزا و پودر یونجه به طور معنی داری غلظت PAHs در خاک را نسبت به نمونه فاقد گیاه و اصلاح کننده کاهش داد. موثر ترین درمان در حذف PAHS ها از خاک گیاه جارو علفی بود که تحت تاثیر اصلاح کننده قارچ میکوریزا و محلول غذایی سبب کاهش 83 درصدی در مقایسه با نمونه فاقد گیاه و اصلاح کننده را نشان می‌دهد.