چکیده: منطقه حفاظت‏ شده حرای تیاب و سواحل مجاور آنها به دلیل نزدیکی به مناطق مسکونی، بنادر صیادی و تجاری و مجتمع های پرورش میگو، در معرض آلودگی‏های مختلفی از جمله آلودگی‏های نفتی و فلزات سنگین قرار دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی آلودگی نفتی کل (TPHs) و فلزات سنگین در رسوبات سطحی بنادر تیاب و کلاهی و همچنین رویشگاه‏های حرای مجاور آنها است. بدین منظور، نمونه‏برداری از رسوبات سطحی در 16 ایستگاه و به صورت سه بار تکرار در سواحل بنادر و رویشگاه‏های مانگرو (حرا) انجام شد. ویژگی‏های فیزیکوشیمیایی رسوبات از قبیل دانه بندی، pH، ماده آلی کل (TOM) و کربن آلی (OC) با استفاده از روش‏های استاندارد اندازه‏گیری شد. غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-OES و غلظت هیدروکربن‏های نفتی کل با استفاده از طیف سنجی فلوئورسانس پرتو ماورای بنفش (UVF) تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که غلظت فلزات در رسوبات در محدوده بین 163-124 (برای نیکل)، 89-73 (برای وانادیوم)، 9-8 (برای سرب)، 68-48 (برای روی) و 136-112 (برای کروم) میلی گرم بر کیلوگرم قرار دارد و همه آنها (به جز فلز روی) دارای غلظت بالاتری از استاندارد رسوبات خلیج فارس هستند. هیدروکربن‏های نفتی دامنه تغییرات اندکی را از 0.36 تا 4.89 میکروگرم بر گرم وزن خشک، در رسوبات بنادر و مانگروها نشان دادند. غلظت های تشخیص داده شده برای هیدروکربن‏های نفتی کل پایین تر از مقدار زمینه خطر زیست‏محیطی (g/gµ 4) است. بیشترین غلظت آنها در ایستگاه‏های واقع در بنادر تیاب و کلاهی مشاهده می شود که احتمالاً به دلیل آلودگی ناشی از فعالیت بنادر و شناورهای صیادی است. محاسبه ضریب غنی‏شدگی (EF) و ضریب زمین‏انباشت (Igeo) برای فلزات سنگین نشان داد که تمام فلزات (به جز نیکل) در رسوبات مورد مطالعه دارای درجه آلودگی کم هستند. ضرایب غنی‏شدگی (1.86) و زمین‏انباشت (0.54) بالاتر نیکل نسبت به سایر فلزات نشان دهنده آلودگی متوسط این فلز و احتمال بیشتر وجود آلودگی نفتی در منطقه مورد مطالعه است. همچنین ارزیابی خطر زیست‏محیطی ناشی از آلودگی هیدروکربن‏های نفتی بر موجودات آبزی با استفاده از شاخص‏های دستورالعمل‏های کیفیت رسوب (SQGs) و ضریب آلودگی (CF) نشان داد که رسوبات مورد مطالعه به جز ایستگاه شماره یک (1.22(CF=، فاقد هر گونه اثرات بیولوژیکی نامطلوب بر موجودات آبزی هستند. در نهایت نتایج حاصل از تحلیل آماری داده‏ها نشان داد که پارامترهای فیزیکوشیمیایی رسوبات (دانه بندی، pH، ماده آلی و کربن آلی)، فلزات سنگین و هیدروکربن‏های نفتی کل با یکدیگر همبستگی نداشته که می تواند بیانگر وجود منشاء یا عوامل کنترل‏کننده متفاوت برای هر یک از این پارامترها در رسوبات مورد مطالعه باشد.