چکیده: تنظیم اسمزی به عنوان جزئی مهم از مکانیزم های تحمل به خشکی در گیاهان مطرح است. در شرایط تنش، قندها از سلول ها از طریق تنظیم اسمزی و نگهداری تورژسانس و همچنین پایداری غشاها و پروتئین ها محافظت می کنند. جهت بررسی اثر محلول‏پاشی قندهای ساکارز و گلوکز بر برخی خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک سیاه دانه آزمایشی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود به اجرا درآمد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری هر 8 روز یکبار (عدم تنش) و هر 16 روز یکبار (تنش) به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح محلول پاشی ساکارز (صفر، 10 و 20 گرم در لیتر) و گلوکز در سه سطح (صفر، 10 و 20 گرم در لیتر) به عنوان فاکتورهای فرعی بودند که در سه تکرار در قالب آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی سازماندهی شدند. تیمار تنش پس از استقرار کامل بوته ها و محلول پاشی قندها 30 روز پس از کاشت صورت پذیرفت. نتایج نشان داد افزایش فواصل آبیاری موجب کاهش وزن خشک، ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، عملکرد، تعداد شاخه فرعی، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، کلروفیل، درصد پروتئین و قند‏های محلول دانه گردید. هر دو غلظت بکار رفته ساکارز بر کلیه صفات مورد مطالعه تأثیر معنی ‏داری داشت ولی دو غلظت بکار رفته در محلول پاشی گلوکز بر صفات نسبت کلروفیل a به b، کلروفیل کل، پروتئین دانه تفاوت معنی داری نسبت به یکدیگر نداشتند و در صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول در بوته، آب برگ و شاخص پایداری غشاء، غلظت 20 گرم در لیتر با شاهد تفاوت معنی داری نشان داد و صفات تعداد کپسول، کلروفیل b و کاروتنوئید تحت تأثیر این تیمار واقع نگردید.