چکیده: کانسار مس کهنگ غربی، در استان اصفهان در حدود 65 کیلومتری جنوب شهرستان اردستان و در 2 کیلومتری ‏بخش غربی آبادی کهنگ واقع شده ‏است. منطقه مورد مطالعه در قسمت میانی کمربند ارومیه – دختر قرار گرفته است. توالی سنگ شناسی گستره ای از سنگ های آذرین فلسیک تا مافیک را در برمی گیرد. واحدهای سنگی بدلیل تاثیر محلول های گرمابی، دچار دگرسانی و تغییر در ترکیب و بافت شده اند. سنگ های آذرین بیرونی شامل سنگ های گدازه ای با ترکیب بازالتی، آندزیت بازالتی و آندزیتی و سنگ های آذرآواری دارای ترکیب آندزیتی، داسیتی و ریوداسیتی است. سنگ های آذرین درونی دارای ترکیب دیوریتی، گرانودیوریتی،داسیتی و دیابازی و به شکل توده های نفوذی عمیق، نیمه عمیق و دایک هستند. منطقه کهنگ غربی دارای دگرسانی های پروپیلیتیک، آرژیلیک حدواسط و فیلیک است که بطور گسترده و بوضوح در سطح مشاهده می شوند، ولی دگرسانی پتاسیک بهمراه پروپیلیتیک، فیلیک و آرژیلیک در مغزه های حفاری قابل رویت است. شکل قرار گیری و ترتیب دگرسانیها در محدوده مورد مطالعه از خارج به سمت داخل شامل پروپیلیتیک، آرژیلیک، فیلیک و پتاسیک می باشد. در این منطقه، آثاری از کانه های مس (کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت، آزوریت و ...) در رخنمون های سنگی مشاهده نمی شود، بنابراین مطالعات کانه نگاری بر روی نمونه های انتخابی از مغزه های حفاری استوار است. کانی های اولیه شامل مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت و گالن است. کوارتز، آلکالی فلدسپار، پلاژیوکلاز، آمفیبول، بیوتیت، کلریت، اپیدوت، سریسیت، کانی های رسی، تورمالین، آپاتیت، انیدریت، کلسیت و ... کانه های اولیه را همراهی می کنند. کانی های ثانویه در اثر فرایندهای بیرونی و سیالات رو به پایین تشکیل می شوند و شامل دیژنیت، کوولیت، مالاکیت، هماتیت، گوتیت و لیمونیت می باشند. بر پایه شواهد صحرایی، نمونه های دستی و میکروسکوپی، ساختهای کانی سازی شامل داربستی (استوک ورک)، رگه ـ رگچه ای، پراکنده و برشی است، و بافت ها عبارت از دانه پراکنده، رگه ـ رگچه ای، برشی و جانشینی است، ساختار داربستی شکل غالب کانی سازی در منطقه کهنگ غربی است. رگه های کانه سازی شامل رگه های کوارتز+مگنتیت±کالکوپیریت±کلریت، رگه های کوارتز+کالکوپیریت±پیریت، برش و رگه های کوارتز+مولیبدنیت±کالکوپیریت±پیریت، رگه های کوارتز+پیریت+سریسیت± کالکوپیریت±کلریت، برش و رگه های تورمالین±کوارتز±کالکوپیریت± پیریت، برش و رگه های کلسیت+گالن±اسفالریت± کالکوپیریت± پیریت می باشد. در این منطقه، بررسی های ژئوشیمیایی کانسنگ بر نمونه برداری از گمانه های اکتشافی و داده های لیتوژئوشیمیایی آنها استوار بوده است. مس تنها عنصر کانسارساز است که بوسیله مولیبدن همراهی می شود. مقدار متوسط مس در مناطق پرعیار کانسار در حدود 2/0 درصد است. مس بیشترین همبستگی را با مولیبدن و طلا دارد، و همبستگی های میان عناصر سرب، روی و نقره در تحلیل های آماری چند متغیره معنی دار است و از الگوی ژئوشیمیایی عناصر در سیستم های مس پورفیری تبعیت می کند. بر پایه پتروگرافی میانبارهای سیال، سیالات اولیه بیشتر به صورت دو فازی L+V هستند. اندازه این میانبارها متغیر بوده و به طور متوسط در حدود 5 میکرون می باشد. مطالعات میکروترمومتری میانبارها دامنه دمایی از 430 تا 560 درجه، شوری از 30/19 تا 23 معادل درصد نمک طعام و فشار از 2 تا 6 کلیوبار ثابت می کند. کمترین و بیشتری عمق بدام افتادن میانبار سیال به ترتیب عمق های 1000 و 3000متر از سطح زمین است. با توجه به حجم گسترده دگرسانی فیلیک در منطقه کهنگ غربی و حجم کم دگرسانی پتاسیک در این منطقه می توان گفت که حجم سیالات با شوری متوسط تا کم در منطقه کهنگ غربی بیشتراز سیالات ماگمایی بوده است. وجود سیالات با شوری متفاوت در سیستم کانی سازی کهنگ سبب تشکیل کانی سازی های با عیارهای متفاوت در قسمت های مختلف از منطقه کهنگ (شرقی، مرکزی و غربی) شده است. بر پایه نتایج بررسی های زمین شناسی، سنگ شناسی، دگرسانی، کانه نگاری، ژئوشیمی و میانبارهای سیال، کانسار کهنگ غربی در رده کانسارهای مس ـ مولیبدن پورفیری قرار میگیرد، اما یک کانسار پورفیری کم عیار و غیر اقتصادی است.