چکیده: کانسار منگنز فرومد(سردار) در190 کیلومتری شرق شاهرود و 8 کیلومتری جنوب روستای فرومد، درون توالی آتشفشانی-رسوبی ائوسن و درکمربند آتشفشانی شمال پهنه ایران مرکزی واقع شده است. عمده ترین واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه از قدیم به جدید شامل سنگهای آندزیتی، بازالتی، توفی، مارنی و آهکی ائوسن و واحدهای تخریبی ائوسن-الیگوسن است که بصورت تاقدیسی با روند محوری شرقی- غربی گسترش دارند. کانه زایی بصورت لایه ای در یک افق چینه ای خاص در درون آهکهای نومولیتی رخ داده است.در این کانسار، دو رخساره کانه دار مشاهده می شود:1)رخساره پایینی(پهنه رگه- رگچه ای) در درون سنگهای آتشفشانی و آهک با ساخت و بافت رگه-رگچه ای، برشی، شکافه پرکن و دانه پراکنده بوده و2)رخساره بالایی(پهنه چینه سان) بصورت لایه ای و عدسی، در درون آهک نومولیتی و بصورت همروند و همخوان با آنها و در گستره طولی بیش از یک کیلومتر با ساخت و بافت عمدتاً نواری، لامینه و دانه پراکنده می باشد و تنها این پهنه قابل معدنکاری است.دگرسانی اصلی در کانسار منگنز سردار شامل دگرسانی کلریتی-کربناته در درون سنگهای آتشفشانی کمرپایین بوده و دگرسانی آرژیلیتی بصورت سطحی می باشد. مطالعات سیال درگیر بر روی کلسیت در رگه سیلیسی-کربناته منگنزدار پهنه رگه-رگچه ای نشان می دهدکه دمای همگن شدن و شوری سیال کانه ساز به ترتیب برابر 0c233-212 و2.13- 0.5 درصد وزنی نمک طعام می باشد. بر اساس آنالیز SEM-EDS,XRD و مطالعات کانه نگاری، نهشته کانیایی اصلی در پهنه چینه سان شامل پیرولوزیت ،پسیلوملان و منگانیت و کانیهای باطله آن کلسیت،کالکوسیت، مس طبیعی و مالاکیت بوده و در پهنه رگه-رگچه ای کانیهای اصلی شامل پیرولوزیت، پسیلوملان و براونیت و کانیهای باطله کلسیت،کلریت،باریت و پیریت و کانیهای رسی و کوارتز می باشد و جنس رگه- رگچه ها در این پهنه ، سیلیسی-کربناته منگنزدار است. نسبتهای بالایU/Th, La/Ce, Mn/Feو Si/Al و محتوای پایین فلزات کمیاب و مقادیربالای Fe,Mn ,SiO2در کانه ها، شواهد نهشت از سیالات بروندمی- رسوبی درمحیطهای زیر دریایی و جدایش آهن از منگنز می باشد.آنومالی مثبت Eu در پهنه رگه-رگچه ای بیانگر نقش فعالیتهای آتشفشانی وسیالات مرتبط با آن در کانی سازی و بدنبال آن ایجاد محیط احیایی بوده و آنومالی منفی Eu در پهنه چینه سان بیانگر محیط اکسیدان نهشت منگنز می باشد.بررسی الگوی REE در مواد معدنی، خاستگاه گرمابی زیر دریایی این کانسار را نشان می دهد که در پهنه چینه سان، فرایندهای آبزاد نیز نقش داشته اند.بنابراین کانسار سردار بر اساس بسیاری از ویژگی ها از جمله ژئومتری سنگهای میزبان و همراه، بافت و ساخت، کانی شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی، بیشترین شباهت را با کانسارهای نوع بروندمی-رسوبی درون کمانی نشان می دهد.