چکیده: سنگ های آذرین پساافیولیتی با طیف ترکیبی آندزیت/تراکی آندزیت، تراکی داسیت/داسیت و ریولیت/ریوداسیت به شکل گنبد، استوک و دایک و به صورت گسترده، مجموعه افیولیتی سبزوار (کرتاسه بالایی ـ پالئوسن) را قطع کرده اند. کانی های اصلی سازنده این سنگ ها را پلاژیوکلاز و آمفیبول تشکیل می دهند. این سنگ ها، بافت های متنوع فلسیتی پورفیری، میکرولیتی پورفیری، غربالی، جریانی و گلومروپورفیری را نشان می دهند. شیمی آمفیبول های کلسیک از هاستینگزیت منیزیم دار و چرماکیت در ترکیبات آندزیتی/تراکی آندزیتی تا هورنبلند منیزیم دار در ترکیبات داسیتی متغیر است. همه آمفیبول ها حاوی مقادیر پائین Al# (>0/21) و در تعادل با میزان H2Omelt بین 4/2 تا 10/3 (5/0±) درصد وزنی هستند که با محدوده این مقادیر در ماگماهای کالکوآلکالن اولیه آبدار سازگار است. ترکیب پلاژیوکلازها نیز بینAn70 تا An8 تغییر می کند. مطالعات ژئوشیمیایی نشانگر سرشت کالکوآلکالن و متاآلومین تا پرآلومین این سنگ ها به عنوان شاخص کمان های آتشفشانی است. غنی شدگی از LILE و LREE و تهی شدگی از HREE در نمودارهای به هنجار شده به ترکیب گوشته اولیه و کندریت قابل مشاهده است. این ویژگی ها به همراه مقادیر بالای Na2O، Al2O3، تمرکز بالای Sr، نسبت بالای Sr/Y و تهی شدگی از HREE و Y به همراه نسبت پائین K2O/Na2O و تهی شدگی از HFSE در نمونه ها با محدوده مقادیر این عناصر در ماگماهای آداکیتی پرسیلیس (HSA) مطابقت دارد. سن جایگزینی این سنگ ها در زون افیولیتی سبزوار از طریق سن سنجی U–Pb به روش SHRIMP II بر روی کانی زیرکن ، حدود 45 میلیون سال به دست آمده است. براساس مطالعات دما- فشارسنجی آمفیبول، دما- فشارسنجی پلاژیوکلاز- مذاب و فشارسنجی کلینوپیروکسن- مذاب، بلورهای پلاژیوکلاز غالباً در فشارهای MPa 350 (468-130) متبلور شده اند، در حالی که، بلورهای آمفیبول ها دو سطح تبلور یکی در فشارهای کم (MPa300~) و دیگری در فشارهای بالاتر (MPa700) را نشان می دهند که با فشارهای محاسبه شده برای تبلور کلینوپیروکسن (MPa730-550) مطابقت دارد. حضور آمفیبول به همراه کلینوپیروکسن بدون حضور فنوکریست پلاژیوکلاز در یک نمونه دایک آندزیتی Mg دار با تفریق آمفیبول از ماگماهای آبدار در سطوح تبلور عمیق مطابقت دارد. این امر می تواند بیانگر یک فرایند مهم در تشدید ویژگی های آداکیتی سنگ های تحول یافته تر مورد مطالعه (داسیت و ریولیت) در اعماق باشد. امّا نتایج فشارسنجی به همراه شواهد عدم تعادل مانند منطقه بندی نوسانی در پلاژیوکلاز و بافت غربالی با حاشیه های غنی از An در نمونه های تحول یافته تر نشان می دهند که تفریق نهایی ماگما در یک سیستم ماگمایی باز در سطوح پوسته بالایی رخ داده است. سنگ های پساافیولیتی زون سبزوار حاوی مقادیر نسبت های ایزوتوپی اولیه 87Sr/86Sr (703790/0 تا 704758/0)، و (Ma 45) εNd (26/5+ تا 54/6+) مشابه با این مقادیر در ترکیبات MORB هستند و با ویژگی های ایزوتوپی ترکیبات آداکیتی حاصل از ذوب ورقه های اقیانوسی فرورانده شده سنوزوئیک مطابقت دارند. نتایج نشان می دهند که ماگمای اولیه سازنده سنگ های آداکیتی زون سبزوار از ذوب بخشی یک منبع گارنت آمفبیولیتی یا اکلوژیتی حاصل از دگرگونی لیتوسفر اقیانوسی فرورانده شده سبزوار در ائوسن آغازین حاصل شده است.