چکیده: به‌‌کار‌‌گیری برخی از نانو مواد، مانند: نانو لوله‌‌های‌‌کربنی چند دیواره و نانو ذرات طلا، واسطه‌‌گرهای‌‌ الکتروشیمیایی، نظیر متیل تیوراسیل و پلی آلیزارین قرمز S در اصلاح سطح الکترود‌‌های کربن شیشه‌‌ای و خمیر کربن به‌‌منظور تهیه حسگر‌‌های الکتروشیمیایی برای اندازه‌‌گیری ترکیبات دارویی مانند وراپامیل، جم فیبروزیل و دوپامین بررسی شد. در این راستا، الکترود کربن شیشه‌‌ای با استفاده از نانو لوله‌‌های کربنی چند دیواره اصلاح و اکسایش الکتروشیمیایی و اندازه‌‌گیری وراپامیل در سطح این الکترود اصلاح شده مطالعه گردید. نتایج نشان داد که اکسایش این ترکیب در سطح الکترود اصلاح نشده یک دماغه اکسایشی ضعیف نشان می‌‌دهند، در حالیکه در سطح الکترود اصلاح شده دماغه آندی تیزی با شدت جریان قابل ملاحظه مشاهده می‌‌شود. گستره خطی غلظتی روش در اندازه‌‌گیری وراپامیل با استفاده از ولتامتری چرخه‌‌ای و پالس تفاضلی µmol L-1 70.00-2.50 بدست آمد. حد تشخیص وراپامیل از طریق ولتامتری چرخه‌‌ای و پالس تفاضلی به‌‌ترتیب µmol L-1 2.00 و µmol L-1 1.60 به‌‌دست آمد. الکترود‌‌ اصلاح شده به‌‌عنوان حسگر الکتروشیمیایی برای اندازه‌‌گیری ولتامتری وراپامیل در نمونه‌‌های دارویی و نمونه‌‌های بیولوژیکی (مانند سرم خون) به‌‌کار گرفته شد. الکترود خمیر کربن با متیل تیوراسیل اصلاح شد و در اندازه‌‌گیری دوپامین به روش ولتامتری مورد استفاده قرار‌‌گرفت. حسگر الکتروشیمیایی تهیه شده به‌‌دلیل حضور اصلاحگر حاوی گروه عاملی نوکلئوفیل در پیکره‌‌ی خمیر کربن فعالیت الکتروکاتالیزوری بالایی نسبت به اکسایش دوپامین طی واکنش افزایش 4,1 مایکل نشان می‌‌دهد. رفتار الکتروشیمیایی دوپامین در سطح الکترود خمیر کربن اصلاح شده با تیوراسیل توسط ولتامتری چرخه‌‌ای و کرونوکولومتری مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه، پارامترهای مهم توسط طراحی پلاکت-برمن تعیین و سپس توسط طراحی مکعب مرکز وجه پر بهینه شد. تحت شرایط بهینه گستره خطی غلظت و حدتشخیص روش به‌‌ترتیب µmol L-1 15.00-0.20 و nmol L-1 73.00 با استفاده از ولتامتری برهنه سازی پالس تفاضلی جذب سطحی بدست آمد. توانمندی حسگر الکتروشیمیایی پیشنهادی برای اندازه‌‌گیری دوپامین در نمونه‌‌های حقیقی تایید شد.‌‌ سطح الکترود کربن شیشه‌‌ای با استفاده از نانو لوله‌‌های کربنی چند دیواره اصلاح شد و سپس نانو ذرات طلا در سطح آن بطور الکتروشیمیایی تثبیت گردید. میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف بینی پراش انرژی پرتو ایکس و طیف بینی امپدانس الکتروشیمیایی برای بررسی ویژگی‌‌های سطح الکترود کربن شیشه اصلاح شده با نانو لوله‌‌های کربنی و نانو ذرات طلا مورد استفاده قرار گرفت. اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل در سطح حسگر تهیه شده با استفاده از روش‌‌های ولتامتری برهنه سازی موج مربعی جذب سطحی و امپدیمتری مورد مطالعه قرار گرفت که گستره خطی غلظتی برای اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل به‌‌ترتیب µmol L-1 45.00-0.15 و µmol L-1 45.00-0.10 و حد تشخیص در روش ولتامتری µmol L-1 0.10 و در روش امپدیمتری nmol L-1 74.00 تعیین شد. در نهایت، توانمندی حسگر الکتروشیمیایی پیشنهادی برای اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل در نمونه‌‌های دارویی و بیولوژیکی مورد ارزیابی قرار‌‌گرفت. یک حسگر الکتروشیمیایی بر پایه ترسیب فیلم پلیمری به روش الکتروشیمیایی، برای اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل به روش ولتامتری پالس تفاضلی، بر سطح الکترود کربن شیشه تهیه شد. در این روش از آلیزارین قرمز S که یک رنگدانه است برای افزایش پخش شدن نانو لوله‌‌های کربنی در محیط‌‌های آبی استفاده شد. این پخش شدگی از طریق برهمکنش‌‌های غیرکووالانسی بین این رنگدانه‌‌ها با نانو لوله‌‌های کربنی اتفاق می‌‌افتد. ترکیب حاصله سپس به کمک روش ولتامتری چرخه‌‌ای بر سطح الکترود پلیمریزه شد. پس از تهیه الکترود اصلاح شده با فیلم پلیمری آلیزارین قرمزS/ نانو لوله‌‌های کربنی، اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل در سطح آن به روش ولتامتری پالس تفاضلی انجام شد. گستره خطی غلظتی و حد تشخیص برای اندازه‌‌گیری این آنالیت به‌‌ترتیب µmol L-1 22.00-1.00 و µmol L-1 0.24 محاسبه گردید. در نهایت، توانایی این حسگر برای اندازه‌‌گیری جم فیبروزیل در نمونه‌‌های حقیقی سرم خون انسان، آب شهر و کپسول توسط روش ولتامتری پالس تفاضلی مورد بررسی قرار گرفت.