چکیده: تاکنون محققین متعددی تلاش نموده‌اند که با ساده‌سازی و اعمال فرضیات مختلف به بررسی تاثیر زبری درزه‌سنگ بر شاخص‌های مقاومتی توده‌سنگ بپردازند. برخی از محققین نسبت به ارائه مدل‌های مشاهده‌ای اقدام نموده‌اند که در این گونه مدل‌ها، هدف استفاده و تطبیق زبری سطح درزه‌سنگ با مدل‌های ارائه شده و براورد میزان زبری سطح درزه‌سنگ بوده است. برخی از محققین نیز از روش‌های آماری به بیان کمی زبری سطح درزه‌سنگ پرداخته‌اند. روش‌های مشاهده‌ای با وجود اینکه ساده و سریع هستند، اما با خطای قضاوت شخص و عدم امکان بررسی ارجحیت زبری یک سطح نسبت به سطح دیگر همراه هستند و برآورد زبری درزه‌سنگ را با خطا مواجه می‌نمایند. در روش‌های کمی، استفاده از یک پارامتر کمی نمی‌تواند به صورت صحیح بیان‌گر هندسه درزهسنگ (زبری) باشد. بنابراین، با بررسی‌های آماری صورت گرفته در این رساله در دو مرحله برآورد زبری درزهسنگ ارایه شده است. در مرحله اول، با برداشت‌های میدانی انجام شده از وضعیت سطوح درزه‌سنگ با استفاده از روش فتوگرامتری برد کوتاه و اطلاعات گردآوری شده از سطوح موجود در منابع (203 نمونه)، نسبت به تعریف اشکال محتمل هندسی درزه‌سنگ اقدام شده است. اشکال محتمل هندسی مورد بررسی قرار گرفته و اشکال با کاربرد بیشتر در قالب 20 مدل هندسی به عنوان مدل‌های هندسی معرف تعریف شده‌اند. در این طبقه‌بندی، با استفاده از شباهت سطح درزه به مدل‌های هندسی معرف و مدنظر قرار دادن ارتفاع کلی سطح درزه (K) به برآورد صحیح‌تری از میزان زبری درزه می‌توان دست یافت. در مرحله دوم یک طبقه‌بندی جدید از زبری با الهام از وضعیت شکل سطوح درزه‌سنگ ارایه شده است. با بررسی آماری حالات مختلف ممکن از وضعیت سطح زبر در یک مقطع 10 سانتی‌متری، طول درزه‌سنگ به n قسمت تقسیم شده و برای هر قسمت، چهار ارتفاع مختلف لحاظ شده و کل حالات ممکن برای اشکال سطح درزه‌سنگ تعریف شده است. در این روش جدید طبقه‌بندی که طبقه‌بندی چرتکه‌ای نامیده می‌شود، تمامی حالات ممکن برای ایجاد یک سطح زبر پوشش داده شده است. رده‌های ارائه شده در این طبقه‌بندی، بر اساس وضعیت بیشینه ارتفاع سطح درزه، اختلاف ارتفاع بین سطوح و همچنین تکرارپذیری اختلاف ارتفاع‌ها تمایز یافته‌اند. رده‌های ارائه شده در این طبقه‌بندی با جامعه آماری مناسبی (112 نمونه درزه‌سنگ) از داده‌های حاصل از سطوح زبر درزه‌سنگ حاوی ضریب زبری درزه متناظر، به مقدار عددی JRC منتسب شده‌اند. طبقه‌بندی مذکور برای حالات چهار و شش قسمتی با چهار ارتفاع مختلف مورد بررسی قرار گرفته و ضریب همبستگی مناسبی (0/99) با JRC حاصل شده است. با استفاده از روش طبقه‌بندی ارائه شده در این رساله، کاربر با داشتن مختصات سطح درزه‌سنگ و روش تقسیم‌بندی ساده آن در چهارچوب ارائه شده، می‌تواند با دقت مناسب و زمان کوتاه به میزان زبری درزه‌سنگ بدون خطاهای ناشی از روش‌های کیفی موجود دست یابد.