چکیده: اجرای تولید ناب در واحدهای معدنی تأثیر مستقیم و به سزایی در ارتقای جایگاه رقابتی این قبیل واحدها و سودآور بودن آن ها خواهد داشت. کاهش زمان تولید که از طریق کاهش تلفات پنهان و آشکار و هموار کردن روند کار اتفاق می افتد، منابع زمانی و تولیدی زیادی را در اختیار این واحدها قرار داده و به طور غیرمستقیم باعث کاهش قیمت تمام شده محصولات خواهد شد. هدف از مطالعه حاضر، شناسایی فرصت-های بهبود و ارتقاء فرآیندهای بخش های پیشروی، آماده سازی و استخراج و حمل تونلی و جاده‌ای در معادن زیرزمینی زغال‌سنگ با استفاده از روش نقشه جریان ارزش در شرکت معادن زغال‌سنگ البرز شرقی است. این پژوهش به منظور تعریف موضوع و اهداف رساله دکتری با موضوع «بهبود توان تولید در معادن زغال‌سنگ با استفاده از استراتژی مدیریت ناب» و با محوریت به ‌کارگیری مدیریت ناب در معادن زغال‌سنگ تدوین شده است. این مطالعه یک پژوهش کمّی است و داده های مورد نیاز از طریق اندازه گیری های میدانی جمع آوری گردیده است. زمان سپری شده برای هر اقدام، از زمان شروع تا انتهای هر فرآیند اندازه گیری شد و در نقشه جریان ارزش ثبت شد. پس از آن در جلسات مختلف، بحث گروهی با حضور کارشناسان و مدیران بخش های مرتبط، نقشه ترسیم و تحلیل شد و منابع اتلاف شناسایی گردید و با استفاده از ابزارهای تفکر ناب، نقشه جریان ارزش طراحی گردید. بعد از شناسایی منابع اتلاف، ابزار مناسب برای رفع آن پیشنهاد شد. پس از اجرای راهکارهای بهبود اصلاحی، در بخش پیشروی کل مدت زمان فرآیندی از 462 دقیقه به 350 دقیقه، مدت زمان بین فرآیندی فرآیندهای چال زنی و انفجار از 390 دقیقه به 90 دقیقه و در مجموع کل مدت زمان انجام بخش پیشروی از 852 دقیقه به 440 دقیقه کاهش یافت و نتیجه اینکه مدت زمان کل فرآیندها از 2 شیفت به 1 شیفت کاهش یافت. پس از اجرای راهکارهای بهبود اصلاحی، در بخش آماده سازی و استخراج کل مدت زمان فرآیندی از 10224 دقیقه به 8120 دقیقه، مدت زمان بین فرآیندی فرآیندهای چوب رسانی و تخلیه از 245 دقیقه به 86 دقیقه و در مجموع کل مدت زمان انجام بخش آماده‌سازی و استخراج از 10469 دقیقه به 8206 دقیقه تقلیل یافت و مدت زمان کل فرآیند از 22 شیفت به 17 شیفت کاهش یافت. پس از اجرای راهکارهای بهبود اصلاحی، در بخش حمل تونلی و جاده ای کل مدت زمان فرآیندی از 3401 دقیقه به 2520 دقیقه، مدت زمان بین فرآیندی فرآیندهای حمل ریلی داخل تونل و جاده‌ای، حمل و تخلیه در کارخانه فراوری از 2342 دقیقه به 1130 دقیقه و در مجموع کل مدت زمان انجام بخش حمل تونلی و جاده‌ای از 5743 دقیقه به 3650 دقیقه تقلیل یافت و مدت زمان کل فرآیند از 12 شیفت به 5/7 شیفت کاهش یافت. در مجموع بخش‌های پیشروی، آماده‌سازی و استخراج، حمل ریلی و جاده‌ای، از معدن تا کارخانه فراوری، کل مدت زمان فرآیندی از 14087 دقیقه به 10990 دقیقه، مدت زمان بین فرآیندی این فرایندها از 2977 دقیقه به 1306 دقیقه و در مجموع کل مدت زمان انجام بخش‌ها از 17064 دقیقه به 12296 دقیقه تقلیل یافت و مدت زمان کل فرآیند از 36 شیفت به 5/25 شیفت کاهش یافت. این به این معنی است که معادل 30 درصد بهبود حاصل شد. از مجموع مراحل انجام شده چنین نتیجه گیری شد که تفکر ناب یک رویکرد برای تحلیل فرآیندها و بهبود کارآیی با تمرکز بر کاهش زمان انتظار و خلق حداکثر ارزش است تا سیر حرکت فرآیندی را بهبود بخشد.