چکیده: چکیده: از دیرباز تا کنون زغال‌سنگ یکی از مهم‌ترین منابع تأمین کننده انرژی بوده، هست و در آینده نیز این منبع همچنان یکی از مهم‌ترین‌ها خواهد بود. استخراج زغال‌سنگ یکی از مهم‌ترین مسائلی است که مهندسان استخراج معدن درگیر آن هستند. اکثر معادن زغال‌سنگ دنیا به روش‌های زیرزمینی استخراج می‌شوند که کشور ما نیز مستثنا از این قضیه نیست. استخراج زیرزمینی زغال‌سنگ همیشه توأمان با خطرات متعددی بوده است؛ یکی از این خطرات، تصاعدآنی گاز می‌باشد که می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به تأسیسات و نیروی انسانی وارد کند. تصاعدآنی گاز را می‌توان به صورت خلاصه این چنین تعریف کرد که حجم معینی از زغال‌سنگ که تحت فشار گاز، تنش تکتونیکی و عوارض زمین شناسی قرار گرفته است، در یک زمان معین که استحکام زغال‌سنگ پایین‌تر از فشارهای وارده باشد، تصاعدآنی اتفاق می‌افتد و حجم عظیمی از زغال‌سنگ در کسری از ثانیه تا چندین ثانیه به داخل تونل حفر شده پرتاب و انباشته می‌شوند. در این رساله سعی بر آن شده است که این پدیده را به وسیله دستگاه تصاعدآنی شبیه‌سازی کرده و تمایل به تصاعدآنی لایه‌های مختلف را با هم مقایسه کنیم و مطالعات وسیع‌تری بر روی رفتار زغال‌سنگ داشته باشیم. برای انجام این آزمایش، از سه نمونه زغال که از دو معدن مختلف جمع‌آوری شده‌اند استفاده شد. عملیات آزمایشگاهی کاملا در شرایط یکسان برای هر سه نمونه جهت مقایسه رفتار نمونه‌ها انجام گرفت. مقدار فشار 1p (فشار تصاعدآنی) در نظر گرفته شده برای تمامی نمونه‌ها برابر 5/1 بار، فشار 2p (فشار زمین) برابر 5/1 بار و مقدار فشار 3p (فشار گازکشی) 1/0- بار در نظر گرفته شد. پس از انجام آزمایش تصاعدآنی در شرایط یکسان گفته شده بر روی نمونه‌ها، اطلاعات خروجی جمع‌آوری شده و تجزیه و تحلیل رفتاری روی خروجی انجام گرفت. با توجه به اطلاعات زاویه پرتاب هر نمونه و مسافت طی شده بعد از پرتاب توسط هر نمونه، می‌توان گفت هر چقدر زاویه پرتاب نسبت به خط قائم از دهانه خروجی دستگاه بیشتر باشد، مسافت طی شده توسط زغال‌سنگ بیشتر خواهد بود یا به عبارت دیگر، هر چقدر شدت پرتاب نمونه زغال از دهانه خروجی دستگاه بیشتر باشد، زاویه پرتاب نمونه بزرگ‌تر شده و در نتیجه مسافت طی شده زغال‌سنگ افزایش پیدا می‌کند. با توجه به رابطه مستقیم سه فاکتور زاویه پرتاب، شدت پرتاب و مسافت طی شده توسط نمونه می‌توان تمایل به تصاعدآنی در این سه نمونه زغال‌سنگ را با هم مقایسه کرد و همچنین پیش‌بینی کرد که کدام نمونه زغال تمایل به تصاعدآنی بیشتری نسبت به بقیه نمونه‌ها دارد. با توجه به مطالب گفته شده، سه زاویه پرتاب به دست آمده در آزمایشگاه برای سه نمونه 1k، 2k و 3k به ترتیب برابر 60 درجه، 78 درجه و 86 درجه می‌باشند. با به دست آوردن زاویه پرتاب، می‌توان مقدار مسافت طی شده توسط هر نمونه زغال را با استفاده از تانژات زاویه پرتاب، محاسبه کرد. به همین منظور مقدار مسافت طی شده توسط هر نمونه 1k، 2k و 3k به ترتیب برابر 2.25 متر، 6.11 متر و 18.6 متر محاسبه شدند. با مقایسه بین زاویه پرتاب و مسافت طی شده نمونه‌ها، می‌توان تمایل به تصاعدآنی بین سه لایه را با هم مقایسه کرد و در نتیجه آن پیش‌بینی کرد که تمایل به تصاعدآنی کدام لایه بیشتر از لایه‌های دیگر است. با مقایسه بین اعداد و ارقام به دست آمده برای هر سه نمونه می‌توان گفت تمایل به تصاعدآنی لایه 3k بیشتر از دو لایه دیگر است. می‌توان نتیجه گرفت با استفاده از این روش می‌توان مقایسه بین لایه‌ها را انجام داد و تمایل هر لایه به تصاعدآنی را بررسی کرد.