چکیده: با توجه به اهمیت ساختمان‌‌های ‌زمین‌شناسی در مناطق نفت خیز و اثر پدیده‌های ساختمانی‌ مختلف در این ساختمان‌ها از جمله گنبد‌های ‌نمکی همواره تلاش برای شناسایی بهتر این ساختمان‌ها وجود داشته است. اما تا به امروز همواره روش‌های اکتشافی تقریباً به صورت جداگانه به بررسی این ساختارها پرداخته است و به همین جهت به ‌دست آوردن نتیجه ای که شامل تمامی روش‌های اکتشافی باشد ممکن نبوده است. سیستم اطلاعات‌ مکانی (GIS) بعد از سال 1980، به عنوان ابزاری جدید برای تصمیم‌گیری و مدیریت بسیاری از شاخه‌های علوم زمین از جمله اکتشافات ذخایر معدنی و هیدروکربوری در هر مقیاس محلی و ناحیه‌ای مورد استفاده قرار گرفت. این سیستم جعبه سیاهی برای حل مشکلات اکتشافی نیست، بلکه ابزاری برای تجزیه و تحلیل کمّی و کیفی داده‌ها، بازیابی بانک اطلاعات، ذخیره‌سازی و به‌ هنگام سازی آن برای مدل‌های اکتشافی می‌باشد. لذا سیستم GIS همان روش‌های اکتشافی سنتی را با حداکثر دقت، سرعت و کمترین زمان و هزینه مدل‌سازی می‌نماید. تاقدیس دهنو در جنوب غرب ایران در یکی از تشکیلات هیدروکربوری قرار گرفته ‌است. ارزیابی وضعیت ساختار آن با هدف شناسایی پتانسیل ذخایر هیدروکربوری با روش‌های سنتی ژئوفیزیک و زمین‌شناسی ساختاری مطالعه و بررسی شده ‌است. با توجه به محدودیت روش‌های سنتی، در این تحقیق تلاش شد، با ارائه استراتژی جدید و بهینه اکتشافی از GIS استفاده گردد. روش‌های مدرن عددی و غیر عددی مدل‌سازی تاقدیس دهنو از قبیل روش فازی برای تلفیق لایه‌های اطلاعاتی و روش K نزدیک‌ترین همسایه برای آنالیز تصاویر TM لندست محدوده دهنو استفاده شد. مهمترین لایه‌های اطلاعاتی در محیط GIS از قبیل گرانی، مغناطیس، مگنتوتلوریک و زمین‌شناسی ساختاری می‌باشد. به منظور بررسی ارتباط بین توده‌های نمکی سطحی و ساختار ناحیه دهنو از پردازش تصاویر لندست و مقایسه با ساختار گسل‌ها نتایج موفقیت‌آمیز در محیط GIS حاصل شد. ارائه مدل دو‌بعدی و سه‌بعدی در ناحیه دهنو عملکرد دو منشاء نیرو‌های تکتونیکی و نمک را در تاقدیس نشان می‌دهد که در مجموع تحلیل این مدل‌ها اهمیت روش MT را برای ارزیابی عملکرد نمک هرمز در عمق و روش آنالیز تصاویر لندست و ارتباط آنها در سطح زمین آشکار نمود. لازم به ذکر است که مدل‌های تهیه شده توسط داده‌های مگنتوتلوریک توسط نرم‌افزار Winglixnk به خوبی توانسته است عملکرد نمک را در اعماق نشان دهد و سالم بودن تاقدیس را در سطح اثبات نماید. همچنین نتایج تلفیق لایه‌ها نیز به خوبی تفسیر‌های زمین‌شناسی را تأیید می‌نماید و منطقه برونزد نمک را نیز که به عنوان شاهد منطقه می‌توان استفاده کرد مشخص کرده ‌است. استفاده از این مدل در سایر ساختار‌های جنوب‌غرب ایران می‌تواند وضعیت عملیات اکتشافی را با کاهش هزینه‌ها (کمینه‌سازی معیار‌های نامطلوب) و افزایش دقت و سرعت (بیشینه‌سازی معیار‌های مطلوب) بهینه‌سازی نماید. ضمناً استفاده از روش مگنتوتلوریک و همچنین روش‌های سیستم اطلاعات مکانی (به منظور به دست‌آوردن تفسیری جامع از همه داده‌های تهیه شده) برای اکتشاف مناطق نفت‌خیز به ویژه گنبد‌های نمکی بسیار مفید خواهد بود.