چکیده: از ابتدای شکل گیری شهرهای بزرگ، همواره مسأله ی حمل و نقل و جا به جایی شهروندان در سطح شهر از دغدغه های اصلی مدیران شهری بوده است. از طرفی محدودیت ظرفیت ترافیکی خیابان ها، برنامه ریزی های شهری را به سمت استفاده از فضای موجود در زیر سطح شهرها سوق داده است. این در حالی است که تنها زمانی می توان گفت که استفاده از وسایل حمل و نقل زیرزمینی مانند مترو، راه حل مناسبی برای حل مشکل ترافیک و آلودگی هوای شهرهای بزرگ است که از جنبه ی ایمنی نیز بتوان به آن اطمینان کرد. مهمترین بخش در مورد ایمنی این قبیل وسایل، مسأله ی ایمنی تونل ها است. اطمینان از عدم ریزش تونل در حین و بعد از اجرا و همچنین عدم ایجاد تغییر شکل های نامناسب در سازه های سطحی، از جمله ی اهداف اصلی طراحان تونل ها به حساب می آیند. از این رو شناخت و بررسی رفتارهای متقابل تونل، خاک و سازه ی سطحی، اهمیت زیادی دارد و باید مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، در پژوهش حاضر به مطالعه این رفتارها و شناسایی تعدادی از پارامترهای تأثیرگذار در آنها پرداخته ایم. هدف این پژوهش بررسی اثر حفر تونل بر رفتار پی های نواری است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا تحقیق های انجام گرفته توسط سایر پژوهشگران در این زمینه را بررسی کرده ایم. اکثر این مطالعات با استفاده از روش شبیه سازی عددی و با استفاده از نرم افزارهای اجزا محدود انجام شده اند. در موارد معدودی نیز، صحّت سنجی مدل عددی به روش مقایسه نتایج مدل با نتایج ابزارنگاری تونل حفاری شده ی واقعی انجام گرفته است. از آنجایی که مطالعات گذشته صرفاً به بررسی نشست پی های گسترده و یا نواری با تنها یک نوار پرداخته و مقایسه ای بین مدل های رفتاری خاک انجام نداده اند، لذا در این پژوهش نشست پی های نواری شامل سه نوار، نشست نسبی بین نوارها و مقادیر و نرخ تغییرات این نشست ها در دو مدل رفتاری مور-کلمب و خاک سخت شونده بررسی شده است. همچنین با توجه به نکات مثبت و منفیِ شیوه های متفاوت و امکانات موجود، روش شبیه سازی عددی به کمک نرم افزار اجزا محدود PLAXIS 2D ver. 8.5 را برای انجام این پژوهش انتخاب کرده ایم. با کمک مدل عددی ساخته شده، تغییرات ویژگی های متفاوتی مربوط به تونل، خاک اطراف تونل و پی، مورد بررسی قرار گرفتند. پژوهش حاضر شش پارامتر مهم "مدل رفتاری خاک، عمق قرارگیری تونل، قطر تونل، فاصله نوارها در پی نواری، عرض نوارها و بار وارد بر پی" را مورد بررسی قرار داده و تأثیر آن بر رفتار پی نواری و تونل را در دو خاک ماسه ای و رسی، بررسی و مقایسه نموده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که، افزایش عرض نوارها و فاصله بین آنها باعث افزایش نشست نسبی بین نوارهای پی می شود. همچنین افزایش عمق تونل، تنها تا عمق مشخصی بر روی مقادیر نشست تأثیر گذاشته و پس از آن نشست زیر پی به مقدار ثابتی می-رسد.