چکیده: تنش شوری، یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است، که عملکرد گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می-دهد و در حال حاضر در حال تبدیل شدن به یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده کشت گیاهان زراعی در جهان است. شناسایی پاسخ های فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و مولکولی گیاهان نسبت به تنش شوری، در افزایش دانش بشر و شناسایی مکانیسم های گیاهان نسبت به تنش شوری تاثیرگذار است. این پژوهش با هدف اررزیابی پاسخ گیاه شنبلیله تیمار شده با سطوح مختلف ملاتونین تحت تاثیر تنش شوری انجام شد. همچنین در این پژوهش، اثرات ملاتونین به عنوان یک محرک کاربردی بر محتوای دایوسجنین بررسی گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد سطوح مختلف ملاتونین به صورت موثری از تخریب رنگدانه-های گیاهان جلوگیری می کند. در ضمن، ملاتونین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی را افزایش داد و از این طریق منجر به کاهش محتوای گونه های فعال اکسیژن و رادیکال های آزاد شد. نتیجه کاهش رادیکال های آزاد، کاهش نشت الکترولیت و محتوای مالون دی‌آلدئید و در نهایت افزایش تحمل گیاهان شنبلیله تحت تنش شوری بود. در ضمن، کاربرد سطوح مختلف ملاتونین از طریق افزایش فعالیت کانال های حمل کننده پتاسیم منجر به حفظ هموستازی یونی و افزایش محتوای آب درون سلولی تحت شرایط تنش شوری گردید. در این پژوهش اثرات متقابل ملاتونین، اکسین و آبسیزیک اسید در شنبلیله های تیمار شده با سطوح مختلف شوری برای اولین بار بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که ملاتونین از طریق مسیرهای وابسته به آبسیزیک اسید و نیتریک اکسید منجر به فعال سازی مسیرهای پیام رسانی دفاعی در گیاه شنبلیله می-گردد. یافته های ما نشان داد که ملاتونین بیان ژن‌های دخیل در مسیر بیوسنتز دایوسجنین و متعاقبا محتوای دایوسجنین را به صورت موثری افزایش می دهد. در حقیقت، ترکیب همزمان تنش شوری 150میلی مولار و ملاتونین 60 ppm محتوای دایوسجنین را نسبت به حالت نرمال بیش از شش برابر افزایش داد. نتایج حاصل از این پژوهش دانش ما را درباره ی اثرات ملاتونین بر شنبلیله تحت تنش شوری و همچنین بر تغییرات محتوای دایوسجنین در شنبلیله افزایش داد. در نهایت، یافته های ما ثابت کرد که ملاتونین به عنوان یک محرک عملکردی مهم قادر است تا تغییرات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی (متابولیت اولیه و ثانویه) و مولکولی در شنبلیله های تیمار شده با شوری را با هدف افزایش تحمل آن ها تحریک نماید.