چکیده: کینوا (Chenopodium quinoa Willd) گیاهی یکساله با ارزش غذایی و اقتصادی بالا است که کشت و کار آن در جهان در حال توسعه می باشد. بدلیل اهمیت این گیاه در مناطق خشک، در این تحقیق تاثیر پرایمینگ بذر بر عملکرد و برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک آن تحت شرایط تنش خشکی بررسی شد. این پژوهش در سال 1398 در قالب آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در دو منطقه (بسطام و دامغان) با اقلیم متفاوت اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل میزان آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در 3 سطح 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی(WR) و فاکتورهای فرعی شامل رقم در 3 سطح (Titicaca، Q26 و Q29) و پرایمینگ در 2 سطح (عدم پرایمینگ و هیدروپرایمینگ) بودند که بصورت فاکتوریل در سطوح فرعی اجرا شد. تیمار هیدرو پرایمینگ بر روی بذور انجام و پس از خشک شدن کامل در مزرعه کشت شد. تیمارهای نیاز آبی گیاه با استفاده از برنامه CROPWAT محاسبه و از مرحله 6 برگی گیاه اعمال شد. برای اندازه گیری صفات بیوشیمیایی نمونه برداری از برگهای کاملاً توسعه یافته فوقانی در زمان گلدهی کامل از هر کرت صورت گرفت. همچنین به منظور تعیین عملکرد دانه و اجزاء عملکرد، بعد از رسیدگی دانه و خشک شدن نسبی، برداشت از دو ردیف وسط به طول 4 متر (4 متر مربع) از هر کرت انجام شد. نتایج جدول تجزیه واریانس بر اغلب صفات معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل آبیاری در رقم نشان داد که بیشترین غلظت Chla، Chlb و کارتنویید در هر سه رقم در 100 % WR بدست آمد. پرایمینگ بذر توانست غلظت Chla و Chlb را در رقم های Titicaca و Q26 افزایش دهد. بیشترین فعالیت آنزیم SOD در رقم Titicaca و 75 % WR مشاهده شد همچنین بیشترین میزان فعالیت آنزیم های APX و CAT در هر سه رقم در 50 % WR مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین نشان می دهد پرایمینگ در هر سه رقم بر میزان عملکرد دانه اثر داشته، که بیشترین میزان عملکرد دانه در رقم Q29 با پرایمینگ در منطقه بسطام با عملکرد 5/1603 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه در 100 % WR و رقم Q26 (با بیشترین شاخص سطح برگ) در منطقه بسطام با میانگین 1475 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بالاترین میزان عملکرد بیولوژیک در منطقه بسطام در رقم Q26 با 100 % WR و با میانگین 12100 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در هر سه رقم با افزایش سطح تنش آبی، درصد پروتئین دانه افزایش یافت بطوری که بیشترین درصد پروتئین دانه در هر دو منطقه بسطام و دامغان در رقم Titicaca در شرایط 50 % WR با میانگین 66/19 % بدست آمد. در یک جمع بندی کلی نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر اثرات معنی داری در افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ و افزایش سطح کلروفیل در ارقام و مناطق در شرایط تنش خشکی داشته است. این نتایج بیانگر نقش پرایمینگ بذر در افزایش مقاومت به خشکی گیاه کینوا در شرایط کم آبیاری است.