چکیده: باتوجه به ایجاد سمیت کادمیم در غلظت های کم و شباهت رفتاری یون های روی و کادمیم، و نیز به منظور بررسی اثر کادمیم و روی بر رشد و میزان انباشتگی کادمیم در دو سبزی اسفناج و تربچه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار درگلخانه دانشگاه صنعتی شاهرود در سال 1397 به اجرا درآمد. کادمیم به عنوان فاکتور اول در سه غلظت (0، 10 و 20 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع سولفات و روی با سه سطح (0، 10 و 20 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع سولفات به عنوان فاکتور دوم استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده مشاهده شد که غلظت های مختلف کادمیم اثر معنی داری بر ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر و خشک و غلظت کادمیم اندام هوایی گیاه اسفناج و طول ریشه، سطح برگ، وزن تر و خشک ریشه، غلظت کادمیم اندام هوایی و غلظت کادمیم ریشه در گیاه تربچه داشت؛ در حالیکه ارتفاع ساقه و وزن تر و خشک اندام هوایی تربچه تحت تاثیر کادمیم قرار نگرفت. اثر روی نیز بر ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی اسفناج معنی دار بود و باعث افزایش آنها شد؛ اما در تربچه مصرف روی در هیچکدام از صفات مورد بررسی اثر معنی داری نداشت. همچنین اثر متقابل روی وکادمیم در اسفناج بر صفات ارتفاع بوته، وزن تر و خشک و غلظت کادمیم اندام هوایی و در تربچه تنها بر غلظت کادمیم ریشه معنی دار شد. در هر دو گیاه (اسفناج و تربچه) بیشترین مقدار جذب کادمیم، در بالاترین سطح آلودگی خاک به کادمیم (20 میلی گرم کادمیم در کیلوگرم خاک) و کمترین مقدار آن در تیمار شاهد (بدون کادمیم) صورت گرفت. یعنی با افزایش سطح کادمیم خاک، مقدار کادمیم جذب شده در اندام هوایی هر دو گیاه به طور معنی داری افزایش یافت. در این حالت، افزایش سطح روی اگرچه میزان جذب و غلظت کادمیم اندام هوایی را افزایش داد؛ اثرات سمیت کادمیم در صفات رشدی کمتر مشاهده شد. در تربچه در صورت افزایش غلظت روی در خاک، تأثیر چشمگیری در میزان تجمع کادمیم ریشه مشاهده نگردید.