چکیده: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر قارچ میکوریزا و امواج التراسونیک بر صفات کمی و کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود در سال 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ میکوریزا در سه سطح عدم تلقیح (M1)، تلقیح به میزان توصیه شده در بروشور (M2)، تلقیح به میزان دو برابر مقدار توصیه شده در بروشور (M3) و امواج التراسونیک در پنج سطح صفر(F1)، 3 (F2)، 5 (F3)، 7 (F4) و 9 دقیقه (F5) در معرض تابش امواج با فرکانس 42 کیلو هرتز میباشد. طبق نتایج بدست آمده اثر متقابل قارچ میکوریزا و امواج التراسونیک بر ارتفاع ساقه، تعداد کپسول در بوته، درصد اسانس و روغن دانه معنی دار شد. صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، کلونیزاسیون ریشه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تأثیر اثر اصلی میکوریزا معنی دار شدند. گیاهان تلقیح شده با میکوریزا بیشترین افزایش را به خود اختصاص دادند و بین سطوح تلقیح اختلاف معنی داری وجود نداشته است. عملکرد اسانس نیز تحت تأثیر میکوریزا قرار گرفت به طوری که بیشترین عملکرد اسانس در تیمار تلقیح مضاعف میکوریزا بدست آمد. اثر اصلی امواج فراصوت نیز باعث افزایش در عملکرد دانه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس گردید. به طوری که بیشترین افزایش معنی دار مربوط به تیمار 5 و 7 دقیقه امواج فراصوت بود. تعداد دانه در کپسول تحت تأثیر هیچ یک از تیمارها در این آزمایش قرار نگرفت. در این پژوهش مشخص شد که تلقیح میکوریزا و همچنین تیمار 5 و 7 دقیقه فراصوت به منظور بهبود رشد و عملکرد سیاهدانه مفید میباشد.