چکیده: در این مطالعه غلظت و گونه‌سازی فلزات در باطله‌های زغال‌سنگ در اطراف کارخانه زغال شویی مهماندوست طزره مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور تعداد 4 نمونه شاهد باطله زغال‌سنگ جمع‌آوری و به روش‌های استاندارد تجزیه شدند. پس از آماده‌سازی نمونه‌ها، غلظت کل عناصر و کانی‌شناسی آنها تعیین گردید. به منظور بررسی گونه‌سازی عناصر در نمونه‌های باطله‌های زغال‌سنگ از روش شش مرحله ایی ژنگ و همکاران استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده کروم در نمونه‌های مورد مطالعه بیشترین غلظت را دارا بوده (به طور میانگین 184/2mg/kg) و آرسنیک با غلظت میانگین mg/kg 11/6 کمترین غلظت را نشان می‌دهد. ضریب غنی‌شدگی در نمونه‌های مطالعه شده نشان داد آرسنیک و سرب بدون غنی‌شدگی، مس و کادمیم غنی‌شدگی اندک، نیکل روی و کروم دارای غنی‌شدگی متوسط هستند. نتایج استخراج ترتیبی نشان داد که بیشترین درصد همراهی عناصر در فاز متصل به سولفید و کمترین درصد همراهی مربوط به فاز های تبادل‌پذیر، متصل به کربنات و ماده آلی است. براساس نتایج آنالیز پراش پرتو ایکس کانی‌های موجود در باطله‌های کارخانه زغال شویی البرزشرقی، شامل کوارتز، ایلیت، کائولینیت و کلسیت، سیدریت، پیریت ، ژیپس و کلریت است. ارزیابی میزان تحرک‌پذیری فلزات سنگین مورد مطالعه (Cr, As, Zn, Cu, Ni, Cd, Pb) نشان داد عناصر روی، مس، نیکل و سرب دارای بالاترین ضریب تحرک‌پذیری و عنصرکروم نیز ضریب تحرک‌پذیری متوسط دارا است. نتایج ارزیابی ریسک نیز نشان داد که فلزات Pb , As, Cr, Cuکم خطر، Zn خطر متوسط و Ni, Cd دارای خطر زیست‌محیطی بالایی هستند. میانگین درصد بازیافت برای همه فلزات و برای هر چهار نمونه حدود 97/11 درصد بدست آمد که نشان‌دهنده حد قابل‌قبول اطمینان‌پذیری نتایج است.