چکیده: در بیماران دیابتی سطوح عوامل التهابی بالا می باشد و احتمالاً کاهش این عوامل سبب کاهش مرگ و میر ناشی از حوادث قلبی-عروقی در این بیماران می شود؛ تغییر سبک زندگی و بکارگیری تمرین های ورزشی به عنوان یکی از راهکارهای سلامت قلب و عروق مطرح اند و از طرف دیگر به دلیل عوارض جانبی داروهای شیمیایی در کنترل التهاب، امروزه استفاده از درمان های جایگزین یا مکمل مورد توجه محققان قرار گرفته است. لذا، هدف از این تحقیق بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی همراه با مصرف مکمل گزنه بر hs-CRP زنان میانسال غیر فعال مبتلا به دیابت نوع دو می باشد. برای این منظور 42 آزمودنی زن میانسال غیر فعال مبتلا به دیابت نوع دو، به طور تصادفی به چهار گروه: تمرین همراه با مکمل گزنه، تمرین با دارونما، مصرف مکمل گزنه و کنترل تقسیم شدند. برنامه 8 هفته ای تمرین هوازی عبارت بود از 3 جلسه دویدن روی تردمیل در هفته به مدت 55-30 دقیقه با شدت 65-45درصد ضربان قلب ذخیره، که از هفته اول با شدت کم شروع و در هفته هشتم به حداکثر شدت رسید. دوز مصرف گزنه و دارونما 6 سی سی در 3 نوبت پس از صرف وعده های غذایی بود، یک روز قبل از اولین و 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین خونگیری انجام شد. برای مقایسه داده ها از آزمون t همبسته و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده و سطح معنی داری (0.05≥p) در نظر گرفته شد. پس از هشت هفته مداخله، در گروه های کنترل (0.894=p)، مصرف مکمل (0.685=p) و تمرین همراه با دارونما (0.556=p)، در سطح hs-CRPتغییر معناداری مشاهده نشد؛ تنها در گروه تمرین هوازی همراه با مصرف گزنه hs-CRP کاهش یافت (0.029=p)، که از لحاظ آماری معنادار بود. به نظر می رسد گرچه مصرف گزنه و تمرین هوازی به تنهایی قادر به کاهش معنادار سطح hs-CRPآزمودنی ها نبود، ولی همراهی یک گیاه دارویی (گزنه) با تمرین هوازی منظم توانست باعث کاهش التهاب در بیماران دیابتی گردد.