چکیده: گردشگری ورزشی ماجراجویانه به‌عنوان یکی از شاخه‌های پویا و روبه‌رشد صنعت گردشگری، با ارائه تجربیات هیجان‌انگیز و تعامل مستقیم با محیط‌های طبیعی، نقش مهمی در توسعه جوامع ایفا می‌کند. هدف این پژوهش طراحی و تبیین مدل صلاحیت‌های حرفه‌ای راهنمایان گردشگری ورزشی ماجراجویانه و ارائه مدلی جامع برای ارتقای کیفیت خدمات در این حوزه بود. روش‌شناسی این پژوهش بر پایه رویکرد ترکیبی کیفی - کمی انجام شد. در مرحله کیفی، از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با 22 خبره و تحلیل مضمون، مولفه‌ها و شاخص‌های اولیه صلاحیت‌ها شناسایی شدند. این مرحله با رعایت معیارهای اشباع نظری و اعتبارپذیری مانند مثلث سازی و بازبینی اعضا انجام شد. سپس در مرحله کمی، پرسش‌نامه‌ای مبتنی بر شاخص‌های استخراج‌شده تدوین گردید و بر روی جامعه آماری از راهنمایان فعال در ایران بین 165 نفر توزیع شد. تحلیل عاملی اکتشافی و آلفای کرونباخ تأیید گردید و هیچ سوالی از پرسش‌نامه حذف نشد. برای اعتباریابی مدل اندازه‌گیری، از تحلیل عاملی تأییدی به روش حداقل مربعات جزیی استفاده شد، که نتایج نشان‌دهنده برازش مناسب مدل بود همچنین روایی و پایایی ابزار با آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی همگرا و واگرا تأیید شد. برای اولویت‌بندی صلاحیت‌ها، از روش تحلیل سلسله‌مراتبی با پرسش‌نامه مقایسه های زوجی بر روی 15 خبره بهره گرفته شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که صلاحیت‌های حرفه‌ای راهنمایان در چهار دسته اصلی شامل صلاحیت‌های فنی، صلاحیت‌های فردی، صلاحیت‌های بین‌فردی و صلاحیت‌های پایدار طبقه‌بندی شدند. در ادامه معادلات ساختاری تأیید کرد که تمامی فرضیه‌ها تأثیر صلاحیت‌ها بر عملکرد و عملکرد بر پیامدها در سطح اطمینان 99% معنادار هستند، اولویت‌بندی صلاحیت‌ها نیز نشان داد که صلاحیت‌های فنی در رتبه اول، صلاحیت های پایدار در رتبه دوم، بین‌فردی در رتبه سوم، و فردی در رتبه چهارم قرار گرفتند. این پژوهش با ارائه مدلی جامع و بومی، گامی اساسی در حرفه‌ای‌سازی و استانداردسازی راهنمایی گردشگری ماجراجویانه در ایران برداشت. یافته‌ها نشان دادند که صلاحیت‌های چندوجهی، نه تنها کیفیت تجربه گردشگران و سطح ایمنی را ارتقا می‌دهند بلکه به توسعه پایدار و افزایش رقابت‌پذیری مقاصد نیز کمک می‌کنند.