چکیده: وجود ناپایداری‌های دامنه‌ای مشرف به جاده‌ها یکی از خطراتی است که معابر کوهستانی همواره با آن روبرو هستند. جاده شاهرود- آزادشهر به عنوان جاده اصلی ارتباطی بین استان‌های سمنان و گلستان از نمونه‌هایی است که در معرض جدی چنین خطراتی می‌باشد. شیروانی‌های سنگی متعدد این منطقه به دلایل مختلف دارای پتانسیل ریزش بالایی هستند که همه ساله باعث ایجاد حوادث و اختلال در سیستم حمل و نقل جاده‌ای می‌شوند. بنابراین اطلاع از شرایط، پتانسیل ریزش و نیز میزان پایداری شیروانی‌ها با هدف تحکیم و پایدارسازی آن‌ها بسیار ضروری می‌نماید. علیرغم این خطر، فعالیت‌های انجام شده در جهت ایمن‌سازی منطقه و گردنه‌ها بسیار محدود بوده است. به طور کلی روش‌های مختلفی به منظور تحلیل پایداری شیب‌های سنگی و تعیین وضعیت آنها از نظر رده‌بندی توده‌سنگ وجود دارد که از آن میان می‌توان به روش‌های تجربی، تحلیلی و عددی اشاره نمود. به علت پیچیدگی رفتار توده سنگ و تعداد عوامل موثر بر آن، موضوع تحلیل پایداری شیب‌ها به روش‌های تحلیلی و عددی همواره کاری دشوار به حساب آمده است. روش‌های تجربی نیز در تحلیل پایداری شیروانی‌های سنگی از اهمیت فراوانی برخوردارند. در بسیاری از پروژه‌های تحلیل پایداری از رده‌بندی‌های مهندسی سنگ نظیر RMR، Q و SMR بدین منظور استفاده می‌شود که این روش‌ها نیز علیرغم استفاده فراگیر، به دلیل در نظر گرفتن فاکتورهای مشخص و مخصوص به خود، به شرایط ارائه روش محدود بوده و از دقت و کارایی بالا در تمامی موقعیت‌ها برخوردار نیستند. رویکرد سیستم‌های مهندسی سنگ (RES) به عنوان یک روش سیستمی در تحلیل‌ها و رده‌بندی‌های پروژه‌های مهندسی سنگ مطرح می‌باشد. در این رویکرد، تأثیر متقابل پارامترهای موثر بر یکدیگر در مقیاسی برابر سنجیده شده و بدین ترتیب اثر هر پارامتر در میزان تولید ناپایداری مورد توجه قرار می‌گیرد. به همین دلیل، رده‌بندی‌های حاصل از روش بسیار قابل اطمینان بوده و نمایی کامل از وضعیت منطقه ارائه می‌گردد. در این طرح، پس از انجام بازدیدها از منطقه مورد مطالعه و بررسی شرایط محیطی، تعیین ایستگاه‌ها و سنجش وضعیت شیب‌های سنگی، مهمترین پارامترهای موثر بر ایجاد ناپایداری در آنها انتخاب شده‌اند. سپس با تشکیل ماتریس تأثیر متقابل با استفاده از این پارامترها برای شیب‌های منطقه و شناسایی تأثیر هر جفت از پارامترها بر روی یکدیگر، این ماتریس کدگذاری شده است. به این صورت تأثیر نسبی هر پارامتر بر سیستم و بالعکس به صورت عددی محاسبه شده است. مهمترین پارامترها با بیشترین اندرکنش در سیستم مشخص شده و پس از تشکیل منوهای رده‌بندی، اندیس ناپایداری به صورت فرمول ریاضی برای منطقه تعیین شده است. با توجه به شرایط شیب‌های سنگی در هر ایستگاه و به دست آوردن داده‌های مربوط به خواص مکانیکی سنگ‌ها، درزه‌های سنگی و شرایط حاکم بر منطقه، اندیس‌های خاص هر شیب سنگی مورد محاسبه قرار گرفته است. بدین ترتیب رده‌بندی جامعی از ایستگاه‌ها و در نتیجه شیب‌های منطقه ارائه گردیده است.