چکیده: در صنعت اکتشاف و تولید نفت، توصیف کیفی مخزن، شناسایی لیتولوژی عمده و پیش بینی تغییرات جانبی آنها بعنوان چالشی مهم تلقی می‏شود. داده‏های لرزه‏نگاری سه ‏بعدی علاوه بر دارا بودن اطلاعات دربارة اشکال ساختمانی زیرسطحی، دارای اطلاعات با ارزش سنگ ‏شناسی نیز می‏باشند. از جمله بکارگیری نشانگرهای لرزه‏ای در آنالیزهای زیرسطحی است که قادرند ویژگی‏های مهمی از زمین ‏شناسی ناحیه‏ای تا خصوصیات جزئی مخزن را در قالب رده‏بندی رخساره‏های لرزه‏ای آشکار نمایند. از آنجایی که استخراج و ترکیب کلیۀ اطلاعات بدست آمده از نشانگرهای لرزه‏ای برای مفسرین دشوار است، روش های طبقه‏بندی جهت ارزیابی اهداف اکتشافی و بهبود توصیف مخزن هنگام توسعة میادین گسترش یافته‏اند. بنابراین می توان هدف از فرآیند طبقه‏بندی رخساره‏های لرزه‏ای را توصیف خصوصیات ظریف درون داده‏های لرزه‏ای و ارتباط آنها به لیتولوژی و نهایتأ خصوصیات سنگی دانست که در شناسایی محل تجمعات هیدروکربنی بالقوه کمک می‏نماید. شناسایی رخساره‏های لیتولوژیکی و توزیع جانبی آنها در سطح مخزن براساس تعیین و شناسایی رخساره‏های لرزه‏ای گوناگون و توزیع مکانی آنها توسط داده‏های لرزه‏نگاری سه ‏بعدی، داده‏های چاه و اطلاعات زمین‏ شناسی و استفاده از آنالیز نشانگرهای چندگانه براساس دو روش رده‏بندی شبکة عصبی بدون ‏ناظر، الگوریتم یادگیری رقابتی، و با ناظر، الگوریتم پس‏ انتشار خطا، هدف اصلی این پایان ‏نامه است. فرآیند ذکر شده در مورد یکی از میادین اکتشافی ایران در خلیج فارس انجام گرفته بطوریکه در ابتدا آنالیز بدون‏ ناظر جهت اخذ یک دید کلی در مورد توزیع رخساره‏های لرزه‏ای انجام شده و سپس نتایج رده‏بندی بدون ‏ناظر در تعریف داده‏های آموزشی برای رده‏بندی با ناظر استفاده شده است. نشانگرهای لرزه‏ای حجمی و طیف انعکاسی حجمی در بازة بین دو افق بالایی و پایینی مخزن استخراج شده‏اند. تجزیه و تحلیل های آماری صورت گرفته روی نشانگرهای لرزه‏ای همراه با اهمیت زمین ‏شناسی نشانگرهای لرزه‏ای معیار اصلی انتخاب مجموعة نشانگرهای لرزه‏ای مناسب برای رده‏بندی بوده است. نتایج این پایان ‏نامه در افزایش درک ما در مورد توزیع رخساره‏های لرزه‏ای مختلف و ناهمگنی مخزن در بازۀ مورد بررسی تأثیرگذار بوده است. نتایج حاکی از حضور رخساره‏های شیلی و ماسه‏ای در منطقه است. بویژه در محل چهار حلقه از چاههایی که با نفت برخورد کرده‏اند، رخساره‏های ماسه‏ای با میان لایه‏هایی از شیل حالت غالب را دارا هستند و بنابراین بررسی این مناطق از لحاظ حضور ذخایر نفتی دارای اهمیت می‏باشد.