چکیده: امروزه آلودگی خاک‌ها ناشی از هیدروکربن‌های نفتی، به‌عنوان یک مسئله مهم زیست‌محیطی در دنیا تلقی می شود و نگرانی های بسیاری درزمینه آلودگی آب های زیرزمینی به این مواد ایجادشده است. درنتیجه فرآیندهای انتقال و انتشار این دسته از مواد، در محیط زیرسطحی موردتوجه بسیاری قرار گرفته است. یکی از این نگرانی ها نشت آلاینده‌های هیدروکربنی سبک و سنگین و عبور آن‌ها از ناحیه غیراشباع و رسیدن به سفره های آب زیرزمینی می باشد. در این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر گسترش و انتشار آلاینده های نفتی در خاک‌های غیراشباع و سفره-های آب زیرزمینی پرداخته شده است. هدف از پژوهش به کار گیری یک مدل عددی برای شبیه سازی انتشار آلاینده ها در محیط متخلخل خاک می باشد. جهت انجام تحقیق از نرم افزار CTRAN/W برای مدل‌سازی حرکت آلاینده ها در خاک استفاده شده است. CTRAN/W یک نرم‌افزار المان محدود است که می‌توان از آن برای مدل‌سازی حرکت آلاینده ها در محیط های متخلخل مانند خاک و سنگ استفاده کرد. به‌طورکلی نحوه و میزان تأثیر عوامل مختلفی مانند نفوذپذیری خاک مورد بررسی، دبی ورودی جریان آلاینده، چگالی و ... در یک محیط متخلخل و نیمه اشباع به طول 50 متر و عمق 30 متر که دارای یک لایه آب بوده و منبع آلودگی در قسمت میانی آن قرار دارد، مورد بررسی قرار گرفته و در وافع تحلیل حساسیتی بر روی آن ها انجام شده است. نمودارهای مربوطه نیز بر اساس تغییرات سطح انتشار (L) و عمق نفوذ آلودگی (D) رسم گردیده اند. نتایج بدست آمده نشان می دهد کهدر خاک‌های درشت‌دانه الگوی انتشار قائم و رو به پایین و در خاک‌های ریزدانه الگوی انتشار افقی حاکم می باشد. همچنین با افزایش میزان چگالی نسبی آلاینده، سطح انتشار آلودگی به تدریج کاهش‌یافته و عمق نفوذ آن افزایش می یابد.