چکیده: تنش شوری به عنوان یکی از مهمترین و شایع ترین تنش های زنده، قسمت اعظمی از زمین های زراعی قابل کشت در جهان را تحت تاثیر قرار داده است. توسعه گیاهان مقاوم به شوری مبتنی بر روش‎های اصلاح کلاسیک، بیوتکنولوژی و مولکولی زمان بر و گران قیمت است، لذا به کارگیری سایر روش‎های ساده و ازران قیمت تر مقرون به صرفه می باشد. سروتونین و هیستامین به علت دارا بودن خواص هورمونی، تحریک کنندگی و یا آنتی اکسیدانی منجر به بهبود پاسخ گیاهان در برابر عوامل تنش زای زنده و غیرزنده محیطی می شوند. هدف از این پژوهش، بررسی مکانیسم عمل غلظت‌های متفاوت سروتونین (0، 50 و 100 میکرومولار)، هیستامین (0، 50 و 100 میکرومولار) و سیلیمارین (0، 250 و 500 میکرومولار) به صورت دو آزمایش فاکتوریل مجزا در شنبلیله تحت تنش شوری 200 میلی‌مولار بود. در آزمایش اول، کاربرد همزمان سروتونین (100 میکرومولار) و هیستامین (100 میکرومولار) منجر به کاهش نشت الکترولیت و افزایش محتوای پروتئین محلول کل و فعالیت سوپراکسید دیسموتاز تحت تنش شوری شد. در آزمایش دوم، کاربرد 500 میکرومولار سیلیمارین در گیاهان کشت شده تحت تنش شوری به صورت معنی‌داری به ترتیب منجر به افزایش 47، 70 ،53، 78، 73 و 116 درصدی محتوای کلروفیل آ، ب، کل، کاروتنوئید، محتوای اکسین و پتاسیم و کاهش 42 درصدی محتوای کلر نسبت به گیاهان رشد داده شده تحت تنش شوری و بدون تیمار با سیلیمارین شد. همچنین، کاربرد 100 میکرومولار سروتونین تحت تنش شوری به ترتیب منجر به کاهش 31، 37 و 45 درصدی محتوای مالون دی آلدئید، نیتریک اکسید و کلر نسبت به عدم کاربرد سروتونین تحت تنش شوری شد. در ضمن، کاربرد همزمان 100 میکرومولار سروتونین و 500 میکرومولار سیلیمارین تحت تنش شوری منجر به افزایش 85، 87، 150، 170، 199و 186درصدی محتوای آب نسبی، پروتئین محلول، فعالیت سوپراکسیددیسموتاز و پلی فنول اکسیداز، محتوای فنول و فلاوونوئید نسبت به عدم کاربرد این دو محرک شد. بالاترین میزان بیان ژن‎های BGL (15/8)، CAS (66/10) و SQS (17) در شرایط تنش شوری و کاربرد 100 میکرومولار سروتونین و 250 میکرومولار سیلیمارین ثبت شد. در ضمن، تیمار گیاهان با 500 میکرومولار سیلیمارین بیان ژن SMT و SSR را نسبت به گیاهان تیمار نشده به ترتیب 2/2 و 83/1 برابر افزایش داد. در مجموع نتایج تحقیق حاضر نشان داد که، سروتونین، هیستامین و سیلیمارین به‌صورت هم افزا و اعمال سازوکار تقریبا مشابه منجر به بهبود پاسخ های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی شنبلیله می شوند. به نظر می رسد کاربرد خارجی این محرک ها ممکن است به عنوان یک استراتژی کارا و عملکردی در سیستم های کشاورزی پایدار در آینده مد نظر قرار گیرد.