چکیده: به منظور تشریح پراکنش مکانی علف های هرز تحت تاثیر روش های مدیریتی متفاوت و اثر آن بر عملکرد گندم، آزمایشی در سطح چهار مزرعه گندم واقع در دانشگاه صنعتی شاهرود با روش ژئواستاتیستیک در سال زراعی 90-89 انجام شد. تیمارهای اجرا شده عبارت بودند از: 1- مزرعه اول (بدون کاربرد کود و بدون علفکش) 2- مزرعه دوم (با توزیع 35 کیلوگرم در مزرعه کود نیتروژن و بدون کاربرد علفکش) 3- مزرعه سوم (با توزیع 35 کیلوگرم در مزرعه کود نیتروژن و با کاربرد سراسری علفکش توفوردی+MCPA) 4- مزرعه چهارم (با توزیع 35 کیلوگرم در مزرعه کود نیتروژن و با کاربرد لکه ای علفکش توفوردی+MCPA). علف های هرز طی سه مرحله نمونه برداری در 135 نقطه نمونه برداری به ترتیب در سطح مزرعه اول و مزرعه چهارم و در 120 نقطه به ترتیب در سطح مزرعه دوم و مزرعه سوم شناسایی و شمارش شدند. وزن خشک زیست توده علف های هرز، محتوای کلروفیل برگ گندم، وزن خشک زیست توده گندم و عملکرد گندم نیز در محل هایی منطبق بر مناطق نمونه برداری گیاهچه علف های هرز، اندازه گیری و ثبت شد. نتایج آزمایش نشان داد که در کاربرد لکه ای، علفکش مورد استفاده 5/55 درصد نسبت به کاربرد سراسری علفکش کاهش یافت. تجزیه و تحلیل سمی واریوگرام ها نشان داد. توزیع جمعیت علف های هرز طی هر سه مرحله نمونه برداری و وزن خشک زیست توده علف های هرز به صورت لکه ای بود. این پژوهش نشان داد آرایش لکه ای علف های هرز باعث توزیع لکه ای محتوای کلروفیل برگ، زیست توده گیاه زراعی و در نهایت عملکرد گیاه زراعی در سطح مزارع شد. همبستگی قوی (90 درصد) و همبستگی ضعیف (39 درصد) بین محتوای کلروفیل برگ گندم و تراکم کل علف های هرز به ترتیب در سطح مزرعه کاربرد کود و بدون علفکش و در سطح مزرعه تحت تیمار لکه ای علفکش بدست آمد. همچنین آنالیز کراس سمی واریوگرام نشان داد بین محتوای کلروفیل برگ گندم و عکس تراکم کل علف های هرز به ترتیب در سطح مزرعه بدون کاربرد کود و بدون علفکش و در سطح مزرعه تحت تیمار سراسری علفکش همبستگی قوی (6/95 درصد) و همبستگی متوسط (24/62 درصد) وجود داشت. آنالیز کراس سمی واریوگرام ها در سطح مزرعه کاربرد کود و بدون علفکش بین وزن خشک زیست توده کل علف های هرز و عکس وزن زیست توده و عکس عملکرد گندم به ترتیب همبستگی متوسط (05/54 درصد) و همبستگی قوی (15/74 درصد) نشان داد. در سطح مزرعه تحت تیمار سراسری علفکش، بین تراکم کل علف های هرز و عکس وزن زیست توده و عکس عملکرد گندم همبستگی قوی (87 درصد) بدست آمد. اما آنالیز کراس سمی واریوگرام ها در سطح سایر مزارع همبستگی بین تراکم و وزن خشک زیست توده کل علف های هرز با عملکرد نشان نداد. با توجه به نتایج این پژوهش مدیریت متناسب با مکان نشان دهنده یک استراتژی برای کاهش علفکش می باشد که پراکنش مکانی علف های هرز پتانسیل استفاده از این استراتژی را امکان پذیر می سازد.