چکیده: به منظور ارزیابی تاثیر مدیریت علف‌های هرز به همراه تلقیح جداگانه و توام باکتری رایزوبیوم و قارچ مایکوریزا بر خصوصیات کمی و کیفی سویا (Glycine max L.) رقم کتول آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه‌ای در شهرستان علی آباد کتول طی دو سال زراعی 95-1394 انجام شد. عوامل آزمایشی شامل، عامل اول مدیریت علف‌های هرز در دو سطح کنترل کامل و عدم کنترل (تا انتهای فصل رشد)، عامل دوم تلقیح با کود بیولوژیک در چهار سطح عدم مصرف (شاهد) ، تلقیح با باکتری تثبیت کننده نیتروژن (Bradyrhizobium japonicum)، تلقیح با قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae) و استفاده همزمان از رایزوبیوم و مایکوریزا (تلفیق) و عامل سوم کاربرد کود نیتروژن خالص (از منبع کود اوره) در سه سطح عدم مصرف (شاهد)، مصرف 25 و 50 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این آزمایش نشان داد که با افزایش کاربرد کود نیتروژن در هر دو حالت وجین و عدم وجین علف های هرز حداکثر شاخص سطح برگ افزایش پیدا کرد، اما این افزایش در هنگام وجین علف های هرز بیشتر بود. همچنین نتایج این آزمایش نشان داد‌ که با افزایش کاربرد کود نیتروژن، تلقیح با کود بیولوژیک و وجین علف های هرز تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد دانه در بوته افزایش یافت. نتایج نشان داد که تعداد غلاف در بوته سویا در سال دوم افزایش 13 درصدی نسبت به سال اول آزمایش داشت. بر اساس نتایج جدول مقایسه میانگین در سال اول آزمایش در هنگام وجین و عدم وجین علف‌های‌ هرز تعداد غلاف در بوته سویا به ترتیب برابر 51/49 و 97/38 عدد غلاف در بوته بود که اختلاف معنی داری نسبت به یکدیگر داشتند. در سال دوم نیز تیمارهای وجین شده افزایش 27 درصدی در تعداد غلاف در بوته را نسبت به تیمار‌های وجین نشده نشان دادند. این امر حاکی از تاثیر زیاد علف های هرز بر تعداد غلاف در بوته که مهم‌ترین جزء عملکرد در سویا می باشد است. وزن صد دانه سویا با افزایش کاربرد کود شیمیایی روندی افزایشی را نشان داد به طوری که وزن صد دانه سویا در 0، 25 و 50 کیلوگرم کاربرد کود شیمیایی در هکتار به ترتیب برابر 16.1، 17.2 و 18.2 گرم بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد در سال دوم آزمایش عملکرد بیولوژیک به طور معنی داری نسبت به سال اول بیشتر بود، به طوری که عملکرد بیولوژیک در سال اول و دوم به ترتیب برابر 7/8866 و 8/9544 کیلوگرم در هکتار بود. همچنین نتایج حاکی از تاثیر مثبت 16 درصدی تیمار کود شیمیایی به میزان 50 کیلوگرم در هکتار بر عملکرد بیولوژیک سویا نسبت به تیمار عدم مصرف کود شیمیایی بود. نتایج مقایسه میانگین تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که در سطوح 0، 25 و 50 کیلوگرم مصرف کود نیتروژن به ترتیب عمکلرد معادل 3531.89، 3948.62 و 4160.80 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. تعداد گره باکتری در سال دوم آزمایش (44.17 گره در بوته) به طور معنی داری بیشتر از سال اول (35.15 گره در بوته) بود. به علاوه اثر متقابل دوگانه کود بیولوژیک و کود شیمیایی نشان می دهد که بیشترین وزن خشک گره با 13.40 میلی‌گرم مربوط به تیمار تلقیح همزمان مایکوریزا و رایزوبیوم و عدم مصرف کود شیمیایی و کمترین وزن خشک گره با 7.97 میلی‌گرم مشترکاً مربوط به تیمارهای عدم مصرف کود بیولوژیک و مصرف کود شیمیایی 25 و 50 کیلوگرم در هکتار بود. بررسی وضعیت بذر علف‌های هرز موجود در بانک بذر نشان داد که در هر دو سال آزمایش بیشترین تعداد بذر های مشاهده شده در بانک بذر مربوط به گیاه سوروف بود. به علاوه در تیمار کود بیولوژیک در سال اول آزمایش بیشترین تعداد بذر با 70.4 عدد مربوط به تیمار تلفیق و کمترین مقدار با 41.2 عدد بذر مربوط به تلقیح با رایزوبیوم بود. این نتایج حاکی از تاثیر زیاد تیمارهای مورد نظر بر صفات مورد مطالعه می باشد. بررسی خصوصیات کیفی نشان داد که تیمارهای آزمایشی تاثیر معنی داری بر درصد روغن دانه نداشتند اما درصد پروتئین دانه را تحت تاثیر قرار دادند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل علف هرز و کود شیمیایی بر درصد پروتئین دانه در هر دو سطح وجین و عدم وجین علف های هرز با کاربرد کود شیمیایی درصد پروتئین دانه نسبت به حالت شاهد افزایش پیدا کرد. کلمات کلیدی: