چکیده: متابولیت های ثانویه جدا شده از گونه های مریم گلی عمدتا ترپنوئیدها و فلاونوئیدها هستند، که جز ترکیبات زیست فعال با اثرات سلامت بخشی بالا می باشند. ولی بسیاری از این مواد بعد از استخراج از گیاه، از لحاظ شیمیایی ناپایدار می شوند و هنگام مصرف اثر سلامت بخشی کمتر از حد لازم را نشان می دهند. این ترکیبات غذا-دارو (نوتریسیتیکال)، در داخل ماده غذایی با سایر اجزاء موجود اتصال می یابند و یا به دلیل پایداری و حلالیت پایین و طعم نامطلوب آن ها با محدودیت هایی همراه هستند. برای از بین بردن این مشکلات، می توان با استفاده از سیستم های حامل، آن ها را درون-پوشانی کرد و خواص عملکردی مواد غذا-دارو را بهبود داد. بدین منظور، در این پژوهش نانوامولسیون با استفاده از روش اولتراسوند با شدت بالا تهیه شد. سورفکتانت های تویین 80 و اسپن 80، اسانس مریم گلی سهندیکا به عنوان فاز روغنی و آب به عنوان اجزاء تشکیل دهنده نانوامولسیون به کار رفت. همچنین، برای تولید نانولیپوزوم، از روش هیدراسیون لایه نازک استفاده شد و از فسفاتیدیل کولین با نسبت مولی 1 به 1 با اسانس مریم گلی استفاده شد. برای هیدراسیون هم از نسبت 4 به 6 گلیسرول و آب استفاده شد. در این پژوهش خواص آنتی اکسیدانی اسانس مریم گلی و نانو حامل ها با استفاده از رادیکال آزاد DPPH اندازه گیری شد. همچنین بررسی خواص ضد میکربی نانو حامل ها و اسانس مریم گلی با دو روش ماکرودایلوشن و میکرودایلوشن انجام گرفت. نتایج حاصل حاکی از بدست آمدن سایز ذرات و توزیع اندازه ذرات برای فرمولاسیون بهینه نانوامولسیون به ترتیب 0/41 ± 89/45 و 0/01 ± 0/38 نانومتر و برای فرمولاسیون بهینه نانولیپوزوم 1/53 ± 82/87 و 0/01 ± 0/42 بود. کارایی درون پوشانی در نانوامولسیون و نانولیپوزوم به ترتیب بالای 69 % و 84 % به دست آمد. خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس با نانوحامل ها تفاوت معنی داری نشان داد، به طوری که نانوامولسیون حاوی اسانس دارای بیشترین و اسانس در حالت آزاد دارای کمترین خاصیت آنتی اکسیدانی را نشان داد. نتایج حاصل از آزمایشهای میکربی در روش میکرو دایلوشن و ماکرو دایلوشن نشان داد، تاثیر اسانس در دو حالت آزاد و کپسوله شده در حامل-های لیپیدی در برابر باکتری گرم مثبت ( استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سرئوس) بیشتر از باکتری گرم منفی ( اشرشیا کلی و موراکسلا کاتارالیس) بود. خاصیت ضدمیکروبی اسانس با نانوحامل ها تفاوت معنی داری نشان داد، به طوری که نانوامولسیون حاوی اسانس دارای بیشترین و اسانس در حالت آزاد دارای کمترین خاصیت ضد میکروبی را نشان داد. در حالت کلی نانوامولسیون نسبت به نانولیپوزوم خاصیت ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی بیشتری داشت. در نتیجه نانوامولسیون می توانند حامل مناسبی برای افزایش فعالیت ضد میکروبی اسانس مریم گلی باشد