چکیده: دستیابی به حاصل خیزی پایدار خاک نقش مهمی در توسعه کشاورزی و جلوگیری از تخریب اکوسیستم‏های زراعی و برهم زدن تعادل اکولوژیکی در خاک ایفا می کند. استفاده از اصلاح کننده های خاک مانند زئولیت و قارچ میکوریزا می تواند گامی موثر در دستیابی به عملکرد مطلوب همراه با مصرف بهینه نهاده ها از جمله آب و کودهای شیمیایی جهت رسیدن به مدیریت پایدار خاک باشد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر قارچ میکوریزا و زئولیت به عنوان اصلاح کننده معدنی خاک در سطوح مختلف کود شیمیایی فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه شاهرود به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل قارچ میکوریزا در دو سطح، تلقیح و عدم تلقیح، زئولیت در دو سطح، کاربرد 9 تن در هکتار و عدم کاربرد و کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل در سه سطح، صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد کاربرد جداگانه میکوریزا و زئولیت بر برخی از صفات مورفولوژیک و زراعی از قبیل ارتفاع، قطر ساقه، سطح برگ، وزن صد دانه، وزن بلال معنی دار بود. تلقیح میکوریزا منجربه افزایش معنی دار غلظت فسفر بذر و افزایش عملکرد دانه در هکتار شده است. اثرات متقابل زئولیت و میکوریزا در تعداد دانه در ردیف، ارتفاع گیاه و وزن چوب بلال معنی دار شده است. عملکرد بیولوژیک و تعداد ردیف دانه در بلال توسط اثرات متقابل سه گانه میکوریزا، زئولیت و فسفر معنی دار شده است. مصرف توام میکوریزا و زئولیت بدون استفاده از کودهای شیمیایی توانست به میزان 44% عملکرد بیولوژیک گیاه را نسبت به شاهد افزایش دهد در حالی که مصرف به تنهایی 100 و 50 کیلوگرم کود فسفره در هکتار توانست به ترتیب 52% و 39% عملکرد بیولوژیک افزایش دهد. همچنین کاربرد میکوریزا به تنهایی عملکرد دانه ذرت را 16/5 درصد افزایش معنی دار بخشید. به نظر می رسد استفاده از قارچ میکوریزا به همراه اصلاح کننده خاک (زئولیت) می تواند جایگزین بخشی از کودهای شیمیایی فسفره در زراعت ذرت شود. نتایج این آزمایش می تواند در سیستم های کشاورزی ارگانیک و پایدار مورد استفاده قرار گیرد.