چکیده: آب زیرزمینی مهم‌ترین منبع تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت در شهرستان تربت‌جام است. در این مطالعه به منظور بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت فریمان-تربت‌جام، تعداد 26 نمونه آب از چاه‌های منطقه برداشت گردید. غلظت یون‌های اصلی، نیترات و عناصر بالقوه سمی آرسنیک، سرب و کادمیم توسط روش‌های استاندارد اندازه‌گیری گردید. مقادیر پارامترهای pHو ECدر صحرا اندازه‌گیری گردید. میانگین غلظت کاتیون‌های سدیم، کلسیم، منیزیم و پتاسیم در نمونه‌های آب به ترتیب 250.3، 53.2، 40.2 و 2.1 میلی‌گرم بر لیتر و میانگین غلظت آنیون‌های بی‌کربنات، سولفات و کلر به ترتیب 222.1، 321.7 و 220.3 میلی‌گرم بر لیتر می‌باشد. میانگین غلظت نیترات در نمونه‌های مورد مطالعه 12.1 میلی‌گرم بر لیتر و غلظت عنصر سرب در نمونه‌های آب زیرزمینی دشت فریمان-تربت‌جام، بالا‌تر از متوسط غلظت در آب‌های شیرین و غلظت عناصر کادمیم و آرسنیک در اکثر نمونه‌ها کمتر از متوسط غلظت در آب‌های شیرین است. میانگین غلظت عناصر سرب، آرسنیک و کادمیم به ترتیب 33.9، 4.5 و 1.8 میکروگرم بر لیتر تعیین شد. محاسبه‌ی شاخص اشباع نشان می‌دهد که آب زیرزمینی در تعادل با کانی‌های کربناته (کلسیت، دولومیت و آراگونیت) می‌باشد. همچنین محاسبه‌ی نسبت‌های یونی بیانگر رخداد فرآیند تبخیر و انحلال در آبخوان است. بر اساس محاسبه‌ی شاخص شوری، اکثر نمونه‌ها در رده‌ی با شوری متوسط قرار می‌گیرند. ترسیم نمودار ویلکاکس نیز نشان می‌دهد که تقریباً اکثر نمونه‌ها در رده‌ی با شوری متوسط تا بالا قرار می‌گیرند و برای آبیاری محصولات با تحمل شوری متوسط تا بالا مناسب هستند. محاسبه‌ی شاخص کیفیت آب نشان می‌دهد که آب‌های زیرزمینی مورد مطالعه از نظر مصارف شرب در رده‌ی خوب تا بسیار ضعیف قرار می‌گیرند. محاسبه‌ی ضریب لانژلیه نشان دهنده‌ی کیفیت نامناسب آب زیرزمینی منطقه برای مصارف صنعتی است.