چکیده: شوری یک مشکل زیست‌ محیطی در سراسر جهان است که بر عملکرد محصول تأثیر منفی می‌گذارد و در‌نتیجه تهدیدی برای امنیت غذایی جهان به‌شمار می‌رود. با‌توجه به افزایش تهدید شوری، درک مکانیسم تحمل به نمک در گیاهان و یافتن راه‌‌هایی برای توسعه گیاهان مقاوم به شوری نیاز به زمان دارد. پروتئین های آکواپورین شامل گروهی از پروتئین های ذاتی کوچک غشایی هستند که حرکت درون‌سلولی آب در گیاهان توسط این پروتئین‌های داخلی تسهیل می‌شود و نیز برای بقای گیاه در شرایط تنش از جمله تنش شوری بسیار مهم هستند. آکواپورین‌ها در طی پاسخ گیاهان به تنش‌های نامطلوب نقش بارزی در انتقال غشای آب براساس سیگنال‌های دریافتی بالادست بازی می‌کند. با توجه به اهمیت این خانواده ژنی، مطالعاتی در زمینه بررسی عملکرد و سیستم تنظیمی این ژن ها صورت گرفته است هرچند هنوز در بسیاری از جنبه های مولکولی ناشناخته مانده است. بر‌این اساس، هدف از این مطالعه بررسی گسترده ژنومی خانواده ژنی آکواپورین در گیاه گندم دوروم با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیکی و بررسی بیان برخی از اعضا این خانواده ژنی در پاسخ به تنش شوری می باشد. نتایج نشان داد که 80 ژن AQP در گندم دوروم وجود دارد که بر اساس آنالیز فیلوژنتیکی در چهار گروه قرار می گیرند. ژن‌های گروه اول دارای تنوع بیشتری هستند که در کارهای آینده می‌توانند بیشتر مورد‌ توجه قرار گیرند. بر اساس آنالیز های صورت گرفته، تعداد زیادی دوبرابر شدگی بین اعضا خانواده ژنی AQP مشاهده شد که نشان‌دهنده این است که این خانوده ژنی تحت فشارهای تکاملی قرار گرفته است. هم‌چنین تنوع بالایی در پاسخ به تغییرات پس‌از ترجمه بین آن‌ها مشاهده شد که حاکی از تنوع عملکردی آن‌ها و دخالت در مسیرهای مختلف سلولی است. الگوی بیان ژن‌های AQP نشان داد که این ژن‌ها بیشتر در ریشه بیان می‌شوند و در پاسخ به تنش همزمان گرما و شوری بیش‌ترین افزایش بیان را دارند. همچنین داده های qPCR نشان دادند که AQPها در گروه پاسخ های سریع به تنش شوری قرار ندارند بلکه توسط مسیرهای بالادستی القا می‌شوند درنتیجه در پاسخ های تاخیری به تنش شوری دارای القای بیشتری هستند. نتایج این تحقیق یک درک اولیه از روند تکامل و عملکرد ژن‌های خانواده آکواپورین ایجاد کرد که در کارهای آینده مرتبط به معرفی مکانیسم های مقاومت به شوری موثر واقع شود.